Làm thế nào những người sống trong thời kỳ Đồ Đồng quản lý tài chính của họ trước khi tiền trở nên phổ biến? Các nhà nghiên cứu từ Đại học Gottingen và Rome đã phát hiện rằng các phế liệu đồng được tìm thấy trong các kho chứa ở châu Âu được lưu hành như một loại tiền tệ. Những mảnh phế liệu này -  bao gồm kiếm, rìu và đồ trang sức bị vỡ thành nhiều mảnh - được sử dụng làm tiền mặt vào cuối thời kỳ Đồ Đồng (1350-800 trước Công nguyên) và trên thực tế tuân theo một hệ thống trọng lượng được sử dụng trên khắp châu Âu. Nghiên cứu này cho thấy  điều này rất giống với 'thị trường toàn cầu' của chúng ta đã phát triển trên khắp khu vực Tây Âu – Á từ việc người dân thường sử dụng phế liệu hàng ngày để thay tiền mặt khoảng 1000 năm trước khi bắt đầu các nền văn minh cổ điển. Kết quả đã được công bố trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học.
 

 
Tiền thời kỳ Đồ Đồng trên khắp châu Âu: Những mảnh vụn kim loại từ 'túi lính' của
Chiến trường cuối thời đại Đồ Đồng ở Thung lũng Tollensee, Mecklenburg-Vorpommern
[Nguồn: Volker Minkus, bản quyền Thomas Terberger]
 
 
Nghiên cứu này đã phân tích khoảng 2.500 hiện vật và mảnh vỡ bằng kim loại trong số hàng nghìn kho chứa mảnh vỡ từ cuối thời kỳ Đồ Đồng, theo thời gian, đã được khai quật ở Trung Âu và Ý. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một kỹ thuật thống kê có thể xác định xem một mẫu phép đo có phải là do một hệ thống cơ bản hay không. Ví dụ, kỹ thuật này có thể phát hiện, nếu các đối tượng được phân tích là bội số của một đơn vị trọng lượng.
Phân tích của các nhà nghiên cứu cung cấp kết quả rất quan trọng đối với các mảnh vỡ và các phế liệu, có nghĩa là những vật thể kim loại này được cố ý phân mảnh để đáp ứng trọng lượng định trước. Các phân tích xác nhận rằng đơn vị trọng lượng quy định khối lượng của kim loại là cùng một đơn vị được biểu thị trong các quả cân của châu Âu cùng thời kỳ. Các nhà nghiên cứu kết luận những mảnh vụn này được sử dụng làm tiền, và việc phân mảnh các đồ vật bằng đồng nhằm mục đích thu được 'tiền lẻ' hoặc tiền mặt.
 

Phân tích toán học về các quả cân (như quả cân thời kỳ Đồ Đồng ở miền nam nước Ý
  hiển thị ở đây) và phế liệu kim loại ở Ý và Trung Âu cho thấy rằng đơn vị trọng lượng (shekel)
  phù hợp với trọng lượng của phế liệu kim loại. Điều này cho thấy rằng chúng đã được sử dụng như một
  tiền tệ trên toàn châu Âu. (thang chia độ = 3 cm) [Nguồn:: N Ialongo]
 
 
 
Thương mại thời tiền sử thường được hình dung như một hệ thống nguyên thủy dựa trên trao đổi hàng hóa và  tặng phẩm, với tiền xuất hiện như một loại cột mốc tiến hóa trong quá trình hình thành các xã hội nhà nước phương Tây. Nghiên cứu thách thức quan điểm này bằng cách đưa ra khái niệm:  tiền là một quy ước từ dưới lên chứ không phải là một quy định từ trên xuống.
Trong thời đại Đồ Đồng ở khu vực Tây Âu – Á, tiền xuất hiện trong bối cảnh chính trị - xã hội, trong đó các thể chế công không tồn tại (như trường hợp ở châu Âu) hoặc không quan tâm đến việc thực thi bất kỳ loại chính sách tiền tệ nào (như ở Lưỡng Hà). Trên thực tế, tiền đã phổ biến và được sử dụng như nhu cầu cơ bản hàng ngày ở mọi tầng lớp dân cư.


Bản đồ cho thấy sự lan rộng của công nghệ cân ở Châu Âu thời kỳ Đồ Đồng (khoảng 2300-800 trước Công nguyên).  [Nguồn: : N Ialongo]
 
Sự lan rộng của việc sử dụng phế liệu kim loại để làm tiền mặt đã xảy ra trong bối cảnh hình thành thị trường toàn cầu ở  khu vực Tây Âu - Á. Tiến sĩ Nicola Ialongo,  Viện Tiền sử và Sơ Sử của Đại học Gottingen giải thích: “Không có gì là 'nguyên thủy' trước  tiền thân của tiền đúc, vì tiền trước tiền xu thực hiện các chức năng giống hệt như tiền hiện đại.”
 
Ialongo cho biết thêm, "Việc sử dụng những phế liệu kim loại này không phải là một sự phát triển bất ngờ, vì có khả năng hàng hóa dễ hỏng đã được sử dụng làm tiền tệ từ rất lâu trước khi phát hiện ra luyện kim, nhưng bước ngoặt thực sự là sự phát minh ra công nghệ cân ở khu vực Cận Đông vào khoảng năm 3000 trước Công nguyên. Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, điều này cung cấp mục tiêu có nghĩa là để định lượng giá trị kinh tế của mọi thứ và dịch vụ, hay nói cách khác là ấn định giá cả cho chúng. "
 
 
 Người dịch: Minh Trần
Nguồn tham khảo:  Source: University of Gottingen [May 06, 2021]
https://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/2021/05/scrap-for-cash-before-coins.html
 
 
 

Bản đồ thể hiện sự phát triển của Thành phố Oxford từ Thế kỷ 8 đến khoảng năm 1292, với khu Do Thái được hiển thị bằng màu xanh lam (Nguồn:  Pam Manix)

Một nhóm các nhà khoa học, dẫn đầu bởi Đại học Bristol, cùng các nhà khảo cổ học từ trung tâm  Khảo cổ học  Oxford đã tìm thấy bằng chứng đầu tiên về một chế độ ăn kiêng tôn giáo được tiết lộ trong các mảnh gốm khai quật từ cộng đồng người Do Thái giai đoạn đầu thời trung cổ ở Oxford.
Chế độ ăn kiêng kosher là một trong những chế độ ăn kiêng lâu đời nhất được biết đến trên toàn thế giới và đối với một người Do Thái tinh ý, việc duy trì những luật ăn kiêng này (được gọi là Kashruth) là một phần cơ bản của cuộc sống hàng ngày. Đó là yếu tố quan trọng để xác định họ là người Do Thái, cả trong cộng đồng của họ và với thế giới bên ngoài.
Khu phố Do Thái của Oxford được thành lập quanh phố St. Aldates vào thế kỷ 12 và 13, sau lời mời của Tướng William đối với những người Do Thái ở miền Bắc nước Pháp đến định cư ở Anh. Cuộc khai quật gần đây thực hiện bởi trung tâm Khảo cổ Oxford tại St Aldates thuộc tâm điểm lịch sử của Oxford, đã tiết lộ bằng chứng về hai ngôi nhà, mà điều tra dân số thời Trung cổ cho rằng thuộc về hai gia đình Do Thái. Một chiếc thuộc sở hữu của Jacob f. mag. Moses hay còn gọi là  Jacob's Hall -  một trong những ngôi nhà tư nhân lớn nhất ở Oxford,  ngôi nhà còn lại thuộc sở hữu của Elekin f. Bassina.
Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện một công trình xây dựng bằng đá, được xác định là nhà vệ sinh có niên đại vào cuối thế kỷ 11 và 12.  Bộ sưu tập lớn xương động vật đáng chú ý đã  xuất lộ trong khu vực khai quật nhà vệ sinh này, chủ yếu là gia cầm được thuần hoá (phần lớn là ngỗng), và hoàn toàn không có xương lợn, điều này ám chỉ một chế độ ăn kiêng. Xương cá chỉ bao gồm các loài như cá trích – đó là loài dành cho chế độ ăn kiêng kosher. Tổ hợp các loài này cho thấy một dấu hiệu chế độ ăn kiêng của người Do Thái, lần đầu tiên được xác định trong khảo cổ học động vật  ở Anh và mới chỉ là lần thứ ba ở châu Âu thời Trung Cổ.


Quang cảnh khai quật tại St Aldates, Oxford, xuất lộ tháp Carfax trong nền hố khai quật    (Nguồn:trung tâm Khảo cổ Oxford).
 
Để điều tra xem cư dân của hai ngôi nhà có ăn theo chế độ Do Thái hay không, nhóm nghiên cứu đã  kết hợp phương pháp hóa học và đồng vị để xác định và định lượng phần cặn thức ăn  được hấp thụ vào các bình thời Trung cổ tìm thấy tại địa điểm này.
Phát hiện của nhóm nghiên cứu được công bố gần đây trên tạp chí Khoa học Khảo cổ và Nhân chủng học, cho thấy rằng những chiếc bình Do Thái có thể chỉ được sử dụng để nấu các loại thịt từ gia súc, cừu và dê. Hoàn toàn không có bằng chứng chế biến lợn. Tuy nhiên, việc nấu và ăn thịt lợn đã được thể hiện rõ ràng qua các đồ gốm và xương động vật từ một địa điểm đương thời bên ngoài Khu Do Thái ở Oxford (Đại học của Nữ hoàng), và từ giai đoạn Anglo-Saxon trước đó ở St Aldates.
 

a. Bình thuộc đồ gốm Oxford thời Trung Cổ, có lẽ được sử dụng như một nồi nấu ăn và có niên đại vào cuối thế kỷ 11 hoặc 12.

 b. Bình thu nhỏ gần như hoàn chỉnh thuộc  gốm thô Brill  từ cấu trúc 3.1 (Nguồn: Đại học Bristol).
 
Tác giả chính, Tiến sĩ Julie Dunne , Trường Hóa học thuộc  Đại học Bristol, cho biết: "Đây là một ví dụ đáng chú ý về cách thông tin phân tử sinh học được chiết xuất từ đồ gốm thời Trung cổ và kết hợp với các tài liệu khảo cổ và xương động vật, đã cung cấp cái nhìn độc đáo về tập quán ăn kiêng  800 năm của người Do Thái . "
Đây là nghiên cứu đầu tiên về loại hình này có khả năng xác định được tập tục ăn kiêng kosher, với các thực hành nghi lễ và kiêng kị liên quan đến thực phẩm, việc sử dụng cặn thực phẩm cổ  được tìm thấy trong nồi nấu đã mở đường cho các nghiên cứu tương tự trong tương lai.
Edward Biddulph, người quản lý dự án sau khai quật tại trung tâm Khảo cổ Oxford cho biết: "Kết quả của cuộc khai quật tại St Aldates và Queen Street thật đáng kinh ngạc, không chỉ tiết lộ bằng chứng khảo cổ hiếm hoi về người Do Thái thời Trung Cổ ở Anh, mà còn chứng minh  giá trị  to lớn của phân tích chuyên sâu kĩ lưỡng kết hợp các phát hiện truyền thống và phân tích địa tầng  bằng các kỹ thuật khoa học.
Tiến sĩ Lucy Cramp, giảng viên cao cấp tại Khoa Nhân chủng học và Khảo cổ học tại Bristol, và là đồng tác giả của nghiên cứu này cho biết thêm: "Các lựa chọn chế độ ăn uống của con người dựa trên nhiều hơn  sự sẵn có hoặc hàm lượng calo. Điều thực sự thú vị là làm thế nào bằng chứng về các kiểu ăn kiêng ở Oxford thời Trung Cổ cho chúng ta biết về sự đa dạng của các thực hành và tín ngưỡng văn hóa đã có trong quá khứ, cũng như ngày nay. "
Giáo sư Richard Evershed FRS, người đứng đầu Đơn vị Địa hóa Hữu cơ của Bristol và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết thêm: "Đây là một ví dụ đáng chú ý khác về việc chúng ta có thể tiến xa như thế nào bằng việc sử dụng khoa học khảo cổ để xác định nhiều khía cạnh cuộc sống của tổ tiên chúng ta."
 
Người dịch: Minh Trần
Nguồn tham khảo
https://www.eurekalert.org/pub_releases/2021-04/uob-8mp040721.php
Paper:
'Finding Oxford's medieval Jewry using organic residue analysis, faunal records and historical documents' by J. Dunne, E. Biddulph, P. Manix, T. Gillard, H. Whelton, S. Teague, C. Champness, L. Broderick, R. Nicholson, P. Blinkhorn, E. Craig-Atkins, B. Jervis, R. Madgwick, L. Cramp and R. Evershed in Archaeological and Anthropological Sciences

Nghiên cứu mới nhất về Cánh đồng Chum kết hợp tuổi của một vài chiếc chum đá với tuổi của một số mộ - hầu hết các mộ  được tìm thấy trẻ hơn nhiều so với những chiếc chum đá này. ( Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum).

Theo một nghiên cứu mới,  cánh đồng Chum bí ẩn ở Bắc Lào - cảnh quan được điểm xuyết bởi  những chiếc chum đá khổng lồ được đẽo từ đá sa thạch hàng nghìn năm trước - có khả năng được sử dụng làm nơi chôn cất có tuổi cổ hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, và có thể lên đến 2.000 năm.
Các nghiên cứu thử nghiệm gần đây cho thấy:  những chiếc chum khổng lồ có khả năng được sử dụng cho xác chết tiếp xúc với các yếu tố môi trường cho đến khi chỉ còn xương để chôn cất, có thể đã hơn 3.000 năm tuổi.
Tuy nhiên,  nghiên cứu cũng cho thấy rằng hầu hết các di cốt người được chôn dưới đất bên trong những chiếc chum cổ đã được đặt ở đó từ 700 đến 1.200 năm trước.
Trả lời trên tạp chí  Live Science, nhà khảo cổ học Louise Shewan, Đại học Melbourne cho hay: "Những gì chúng tôi phỏng đoán từ đó là ý nghĩa nghi lễ lâu dài của những địa điểm này.Chúng rất quan trọng trong thời gian rất dài."
Shewan và đồng nghiệp của cô, nhà khảo cổ  Dougald O'Reilly, Đại học Quốc gia Úc đã nghiên cứu các di chỉ mộ chum đá cổ từ năm 2016 cùng với nhà khảo cổ Thonglith Luangkoth thuộc Sở Di sản Lào ở Viêng Chăn.
Năm ngoái là chuyến thám hiểm thường niên thứ tư của họ đến địa điểm này, đã kết thúc khi các hạn chế đi lại được đưa ra sau khi bùng phát COVID-19; một số nghiên cứu từ cuộc thám hiểm đó đã được xuất bản ngày 10 tháng 3 trên tạp chí PLOS One
 
Những ngôi mộ bí ẩn
Cho đến nay, nhóm khảo cổ đã nghiên cứu kĩ lưỡng ba trong vô số các “di chỉ” cự thạch trên khắp miền Bắc Lào. Đối với nghiên cứu mới này, họ tập trung vào địa điểm nổi tiếng nhất trong tất các địa điểm trên, được gọi là Địa điểm 1, nằm ngay phía tây Phonsavan, và là một trong 11 địa điểm được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Nó chứa khoảng 400 chum đá nằm rải rác trên hơn 24 ha.
Bản thân những chiếc chum đá rất khó xác định niên đại chính xác; một nhà khảo cổ học nổi tiếng người Pháp, Madeleine Colani, đã báo cáo vào năm 1935:  bà đã tìm thấy di cốt người trong một vài chum trong số đó, tuy nhiên các nhà khảo cổ học hiện đại không  tìm thấy dữ liệu xương hoặc răng người trong bất kỳ mộ chum đá nào.
Tuy vậy, họ đã tìm thấy bằng chứng về ba loại hình mộ khác nhau tại các di chỉ  mộ chum này – loại 1: mộ hung táng -  ở đó di cốt đầy đủ được chôn,  loại 2: mộ cải táng - nơi các cụm xương người được chôn vào nhau; và loại 3: các di cốt chôn trong các bình gốm nhỏ, sau đó được đánh dấu bằng những tảng thạch anh đặc biệt trên bề mặt. Những chiếc chum gốm khác hẳn so với những  chum đá đồ sộ ở trên mặt đất.  Những chiếc chum như vậy là một hình thức mai táng tương đối phổ biến ở các vùng châu Á vào các thời điểm khác nhau.
Nhưng niên đại cacbon phóng xạ của di cốt người từ những chiếc bình gốm và các mộ khác khác cho thấy hầu hết chúng có niên đại  vào giữa thế kỷ thứ 9 và 13 - từ 700 đến 1.200 năm trước - điều này sẽ khiến chúng trẻ hơn nhiều so với các chum đá.
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Shewan và O'Reilly sau đó sử dụng kỹ thuật  định niên đại quang phát quang (OSL) trên trầm tích, hoặc đất bụi bên dưới một số mộ chum  tại địa điểm 2, cách một vài dặm về phía nam của địa điểm 1, để tìm hiểu thêm về việc khi nào chúng đã được đặt ở đó.
Kỹ thuật này cho phép đo lượng bức xạ ion hóa được hấp thụ bởi các hạt thạch anh trong các lớp trầm tích, con số này có thể được sử dụng để tính toán thời điểm cuối cùng các hạt thạch anh tiếp xúc với ánh sáng ban ngày.
Shewan cho biết: “Ngay bên dưới một chiếc chum, chúng tôi định niên đại từ 1350 đến 730 TCN, và trong một chiếc chum khác, chúng tôi có niên đại 860 đến 350 TCN,” ."Tôi cho rằng chúng  ta sẽ tìm ra một loạt các niên đại khi tiếp tục phân tích."
O'Reilly cho biết: Những niên đại này sẽ làm cho những chiếc chum đá có tuổi cổ hơn nhiều so với hầu hết những ngôi mộ đất xung quanh chúng, mặc dù sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn để thiết lập tương quan giữa tuổi của những chiếc chum với những ngôi mộ trong cùng địa điểm.
Các nhà khảo cổ học vẫn chưa thể biết liệu các quần thể dân số  khác nhau có sử dụng các di chỉ mộ chum để làm táng tục ở các giai đoạn khác nhau hay không, hay liệu hậu duệ của những người làm ra các chum ban đầu có sử dụng lại các địa điểm này để chôn cất hay không. Ông nói: “Liệu chúng có liên quan về mặt văn hóa với những người làm ra những chiếc chum này, đó là một câu hỏi mà chúng tôi chưa thể xác định được.”
Trong chuyến thám hiểm gần đây nhất tới Cánh đồng Chum, nhóm nghiên cứu cũng đã kiểm tra tỷ lệ các đồng vị khác nhau của Chì và uranium bên trong các tinh thể Zircon bên trong đá của các chum đá này; các đồng vị này – là các dạng của cùng một nguyên tố với số lượng nơ tron khác nhau trong hạt nhân - có thể cung cấp một "dấu hiệu hóa học" về nguồn gốc của chúng.
Họ xác định rằng một trong những chum đá  tại địa điểm 1 đã được mang đến từ một mỏ đá sa thạch cách đó 8 km. Các nhà nghiên cứu cũng cho biết: “Liệu những chiếc chum nguyên vẹn được kéo trên một số dạng con lăn gỗ hay xe trượt, điều này vẫn là suy đoán.”


Bình minh trên Cánh đồng Chum ở Bắc Lào. Cảnh quan được điểm xuyết bởi những chiếc chum đá chạm khắc, một số chiếc cao tới 3 m và ước tính khoảng 3.000 năm tuổi. (Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum)
 

Người ta không biết ai là người đã chạm khắc hàng nghìn chiếc chum đá cổ này. Nghiên cứu cho thấy một vài  trong số đó có thể hơn 3000 năm tuổi. (Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum)

Chỉ có một trong hàng trăm chiếc chum đá tại  địa điểm 1  thuộc Cánh đồng Chum được trang trí. Dường như cho thấy một sinh vật giống con ếch được ẩn dụ như một nhân vật trong các tác phẩm chạm khắc trên đá cổ ở nam Trung Quốc. (Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum)
 

Khu vực này được gọi là Cánh đồng Chum phía sau nền thung lũng tương đối bằng phẳng, tuy nhiên nhiều di chỉ mộ  chum đá cổ nằm trên sườn đồi và trong rừng. (Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum)


Những chiếc chum đá cổ được cho là vật dùng để phơi xác người chết trước các yếu tố môi trường trong một thời gian để các xương này có thể được thu thập và chôn cất. (Nguồn: Dự án Khảo cổ học Cánh đồng Chum),

Người dịch: Minh Trần
Tài liệu tham khảo
https://www.livescience.com/plain-of-jars-burial-site-true-age.html
 

Phân tích chi tiết di cốt  của một cá chép khổng lồ (dài 2 mét)  được tìm thấy tại địa điểm khảo cổ Gesher Benot Ya'aqov (GBY) ở Israel cho thấy loài cá này đã được nấu chín cách đây khoảng 780.000 năm, đánh dấu những dấu hiệu nấu ăn sớm nhất của người tiền sử sớm hơn khoảng 600.000 năm so với các nghiên cứu trước đây . Phát hiện này đã công bố trên tạp chí Nature Ecology and Evolution đã làm sáng tỏ câu hỏi về việc khi nào con người bắt đầu sử dụng lửa để nấu thức ăn - vấn đề được tranh luận hơn một thế kỷ qua.
                    Sọ cá chép trong bộ sưu tập lịch sử  tự nhiên lưu trữ tại Bảo tàng tự nhiên Steinhardt, đại học Tel Aviv (nguồn: Tel Aviv).
 
Nghiên cứu được dẫn đầu bởi một nhóm các nhà khoa học của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Steinhardt, khoa khảo cổ và nghiên cứu  Israel, Bảo tàng tự nhiên London
Đứng đầu nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Zohar and Tiến sĩ Prevost cho biết:
 "Nghiên cứu này cho thấy tầm quan trọng to lớn của cá đối với cuộc sống của con người thời tiền sử, đối với chế độ ăn uống và sự ổn định kinh tế của họ. Hơn nữa, bằng cách nghiên cứu di cốt cá được tìm thấy tại Gesher Benot Ya'aqob, lần đầu tiên, chúng tôi có thể tái tạo lại quần thể cá của hồ Hula cổ  và để chứng minh rằng hồ này có các loài cá đã tuyệt chủng theo thời gian”.
Những loài này cá chép này có chiều dài lên tới 2 mét. Số lượng lớn di cốt cá được tìm thấy tại địa điểm chứng tỏ  người tiền sử thường xuyên tiêu thụ chúng, họ đã phát triển các kỹ thuật nấu ăn đặc biệt. Các phát hiện mới này không chỉ chứng minh tầm quan trọng của môi trường sống nước ngọt và cá là nguồn sống của người tiền sử, mà còn minh họa khả năng kiểm soát lửa của người tiền sử để nấu thức ăn và hiểu biết của họ về lợi ích của việc nấu cá trước khi ăn. "                       Sự minh hoạ người cổ khai thác và nấu cá ( cá chép lớn, Cyprinidae) ở ven bờ của hồ cổ Hula (minh hoạ bởi Ella Maru). Nguồn: Tel Aviv
 
Trong nghiên cứu trên, các nhà nghiên cứu tập trung vào răng hầu (dùng để nghiền thức ăn cứng như vỏ sò) thuộc họ cá chép. Những chiếc răng này được tìm thấy với số lượng lớn tại các tầng khảo cổ khác nhau tại địa điểm. Bằng cách nghiên cứu cấu trúc của các tinh thể hình thành nên men răng (kích thước của chúng tăng lên khi tiếp xúc với nhiệt), các nhà nghiên cứu đã có thể chứng minh rằng cá này đánh bắt ở Hồ Hula cổ , liền kề với địa điểm khai quật, đã được tiếp xúc với nhiệt độ phù hợp để nấu ăn , và không chỉ đơn giản là bị đốt cháy bởi ngọn lửa tự phát.
Cho đến nay, bằng chứng về việc sử dụng lửa  để nấu ăn chỉ giới hạn ở những địa điểm muộn hơn nhiều so với địa điểm GBY—khoảng 600.000 năm, và hầu hết những địa điểm này đều có liên quan đến sự xuất hiện của loài người chúng ta-  Homo sapiens với bằng chứng sử dụng lửa khoảng 170.000 năm cách ngày nay.
 
Giáo sư Goren-Inbar nói thêm: "Thực tế là việc nấu cá được thể hiện rõ ràng trong một thời gian định cư lâu dài và không gián đoạn như vậy tại địa điểm này cho thấy truyền thống nấu thức ăn liên tục. Đây là một phát hiện khác trong một loạt các khám phá liên quan đến nhận thức cao khả năng của những người săn bắn hái lượm Acheulian hoạt động trong khu vực Thung lũng Hula cổ ."
Những nhóm cư dân này đã khá quen thuộc với môi trường của họ và các nguồn tài nguyên đa dạng. Hơn nữa, còn cho thấy những cư dân cổ này có kiến thức sâu rộng về vòng đời của các loài động thực vật khác nhau. Đạt được kỹ năng cần thiết để nấu thức ăn đánh dấu một bước tiến hóa quan trọng, vì nó cung cấp một phương tiện bổ sung để sử dụng tối ưu các nguồn thực phẩm sẵn có. Thậm chí có thể nấu ăn không chỉ giới hạn ở cá mà còn bao gồm nhiều loại động vật và thực vật khác ."
Giáo sư Hershkovitz và Tiến sĩ Zohar lưu ý rằng việc chuyển từ ăn thực phẩm sống sang ăn thực phẩm nấu chín có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển và hành vi của con người. Ăn thức ăn nấu chín làm giảm năng lượng cơ thể cần để phá vỡ và tiêu hóa thức ăn, cho phép các hệ thống thể chất  khác phát triển. Điều này cũng dẫn đến những thay đổi trong cấu trúc xương hàm và hộp sọ của con người
Sự thay đổi này đã giải phóng con người khỏi công việc nặng nhọc hàng ngày là tìm kiếm và tiêu hóa thức ăn thô,  cho họ thời gian rảnh rỗi để phát triển các hệ thống hành vi và xã hội mới. Một số nhà khoa học coi việc ăn cá là một cột mốc quan trọng trong bước nhảy vọt trong quá trình tiến hóa nhận thức của con người, là chất xúc tác chính cho sự phát triển của bộ não con người.
Họ cho rằng ăn cá là thứ tạo nên con người chúng ta. Thậm chí ngày nay, người ta đã biết rộng rãi rằng các thành phần trong thịt cá, chẳng hạn như axit béo omega-3, kẽm, i-ốt, v.v., góp phần rất lớn vào sự phát triển của não bộ.
Nhóm nghiên cứu tin rằng vị trí của các vùng nước ngọt, một số trong số chúng ở những vùng đã khô hạn từ lâu và trở thành sa mạc khô cằn, đã xác định lộ trình di cư của người nguyên thủy từ Châu Phi đến Levant và xa hơn nữa. Những môi trường sống này không chỉ cung cấp nước uống và thu hút động vật đến khu vực mà đánh bắt cá ở vùng nước nông là một nhiệm vụ tương đối đơn giản và an toàn mà dinh dưỡng rất cao
Nhóm nghiên cứu cho rằng việc khai thác cá trong môi trường nước ngọt là bước đầu tiên trên con đường rời khỏi châu Phi của người tiền sử. Người tiền sử bắt đầu ăn cá cách đây khoảng 2 triệu năm nhưng nấu cá—như được tìm thấy trong nghiên cứu này—đã thể hiện một cuộc cách mạng thực sự trong chế độ ăn uống của người Acheulian và là nền tảng quan trọng để hiểu mối quan hệ giữa con người, môi trường, khí hậu và sự di cư khi cố gắng dựng lại lịch sử của loài người sơ khai.
Cần lưu ý rằng bằng chứng về việc sử dụng lửa tại địa điểm—bằng chứng lâu đời nhất như vậy ở Á-Âu—được xác định đầu tiên bởi Giáo sư Nira Alperson-Afil của Đại học  Bar-Ilan, Cô giải thích: “Việc sử dụng lửa là một hành vi đặc trưng cho toàn bộ quá trình định cư liên tục tại địa điểm. "Điều này ảnh hưởng đến tổ chức không gian của địa điểm và hoạt động được tiến hành ở đó, xung quanh bếp lửa." Nghiên cứu về lửa của Alperson-Afil tại địa điểm này là một cuộc cách mạng vào thời điểm đó và cho thấy việc sử dụng lửa đã bắt đầu từ hàng trăm nghìn năm trước so với suy nghĩ trước đây.
Goren-Inbar – Đại học Hebrew nói thêm rằng địa điểm khảo cổ GBY ghi lại quá trình định cư lặp lại liên tục của các nhóm săn bắn hái lượm trên bờ Hồ Hula cổ đại kéo dài hàng chục nghìn năm.
Goren-Inbar giải thích: “Những nhóm cư dân này đã sử dụng nguồn tài nguyên phong phú do Thung lũng Hula cổ cung cấp và để lại một chuỗi định cư lâu dài với hơn 20 tầng định cư. Các cuộc khai quật tại địa điểm đã phát hiện ra nền văn hóa vật chất của những hominin cổ, bao gồm các công cụ bằng đá lửa, đá bazan và đá vôi, cũng như nguồn thức ăn của họ, được đặc trưng bởi sự đa dạng phong phú của các loài thực vật từ hồ và bờ biển (bao gồm cả trái cây), quả hạch và hạt) và bởi nhiều loài động vật có vú trên cạn, cả cỡ trung bình và lớn.
Tiến sĩ Jens Najorka - Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London giải thích: "Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp địa hóa để xác định những thay đổi về kích thước của các tinh thể men răng, do tiếp xúc với nhiệt độ nấu ăn khác nhau. Khi chúng bị đốt cháy bởi lửa , rất dễ nhận biết sự thay đổi rõ rệt về kích thước của các tinh thể men, nhưng khó nhận biết hơn những thay đổi do nấu ở nhiệt độ từ 200 đến 500 độ C”.
 “Các thí nghiệm mà tôi tiến hành với Tiến sĩ Zohar cho phép chúng tôi xác định những thay đổi do nấu ăn ở nhiệt độ thấp. Chúng tôi không biết chính xác cá đã được nấu chín như thế nào nhưng do thiếu bằng chứng về việc tiếp xúc với nhiệt độ cao nên rõ ràng là chúng không được nấu trực tiếp trên lửa và không bị ném vào lửa như chất thải hoặc nguyên liệu đốt."
Tiến sĩ Guy Sisma-Ventura của Viện Nghiên cứu Hải dương học và nước ngọt học  Israel và Giáo sư Thomas Tütken - Đại học Johannes Gutenberg Mainz cũng là thành viên của nhóm nghiên cứu, cung cấp phân tích về thành phần đồng vị của oxy và carbon trong men răng  cá.
"Nghiên cứu về đồng vị này là một bước đột phá thực sự, vì nó cho phép chúng tôi tái tạo lại các điều kiện thủy văn ở hồ cổ này trong suốt các mùa, và do đó xác định rằng cá không phải là nguồn kinh tế theo mùa mà được đánh bắt và ăn quanh năm. Do vậy, cá cung cấp nguồn dinh dưỡng ổn định làm giảm nhu cầu di cư theo mùa."
 
Nguồn tham khảo: https://phys.org/news/2022-11-oldest-evidence-cook-food.html
Người dịch: Minh Trần