Đã có nhiều vấn đề liên quan đến quan hệ giữa bảo tồn và phát triển xảy ra tại Hà Nội khi một bên là tâm nguyện muốn lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa, một bên là nhu cầu phát triển đời sống xã hội. Gần đây, câu chuyện về di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, thôn Lai Xá, xã Kim Chung, huyện Hoài Đức, tiếp tục được "xới" lên là một ví dụ để chứng minh điều đó.
Cần nhắc lại giá trị di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối để thấy rằng, đây là di chỉ có giá trị quý bởi nó có niên đại kéo dài hơn 1.000 năm lịch sử, từ giai đoạn cuối của văn hóa Phùng Nguyên đến văn hóa Đông Sơn. Về mặt lịch sử, di chỉ này tương ứng với thời kỳ tiền Hùng Vương và Hùng Vương dựng nước. Lần đầu tiên khi phát hiện ra di chỉ này (năm 1969), giới khảo cổ học và những người làm văn hóa không giấu nổi sự vui mừng khi di chỉ chứng minh một địa điểm cư trú lâu dài của người Việt cổ, góp phần cung cấp đầy đủ chứng cứ lịch sử về sự có mặt của con người rất sớm trên địa bàn Hà Nội. Di chỉ Vườn Chuối nằm kề với một số di chỉ khác như gò Chùa Gio, gò Chiền Vậy, gò Rền Rắn, gò Mả Phượng, tuy vậy di chỉ Vườn Chuối mang tính đại diện cho cả khu vực này.
Tuy nhiên, từ khi phát hiện đến nay, di chỉ Vườn Chuối trải qua 8 lần khảo cổ học do Viện Khảo cổ học và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thực hiện, lần khai quật gần nhất là vào năm 2014. Dù mang giá trị lớn song di chỉ này chưa được quan tâm, chưa được xếp hạng di tích hay đưa vào danh mục kiểm kê di sản. Thời gian cứ tiếp diễn, di chỉ khảo cổ học luôn phải đối đầu với sự xâm hại. Sau đó, di chỉ Vườn Chuối được giao quy hoạch vào khu đô thị mới Kim Chung - Di Trạch. Đường vành đai 3,5 nối từ Quốc lộ 32 đến đại lộ Thăng Long được quy hoạch, đi qua một phần di chỉ Vườn Chuối.
Chú thích ảnh
Khai quật khảo cổ học tại Vườn Chuối (Hoài Đức, Hà Nội) năm 2013
Năm 2009, Giáo sư, Tiến sĩ Lâm Thị Mỹ Dung, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn có đơn gửi cơ quan chức năng nói về ý nghĩa của di chỉ này và đề nghị được bảo tồn song không có hồi âm. Đến cuối năm 2017, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học tiếp tục có tâm thư khẩn thiết đề nghị lãnh đạo thành phố Hà Nội quan tâm bảo vệ, truyền thông đồng loạt cùng lên tiếng thì di chỉ bắt đầu được quan tâm.
Thành phố chỉ đạo xây dựng phương án bảo tồn, ngành văn hóa kiểm tra thực tế, tổ chức cuộc họp lấy ý kiến của các chuyên gia văn hóa, cơ quan chức năng và đơn vị liên quan. Trong khi Hà Nội đang làm thủ tục xin phép khai quật khảo cổ học làm cơ sở tìm ra phương án tối ưu để bảo vệ di chỉ Vườn Chuối thì di chỉ này vẫn tiếp tục bị xâm hại.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, đường vành đai 3,5 với 6 làn xe đang được san lấp mặt bằng để tiến hành xây dựng sẽ cắt một phần di chỉ Vườn Chuối. Hiện tại đầu con đường đã san ủi cách di chỉ Vườn Chuối chưa đầy 300 mét, còn gò Rền Rắn, Mả Phượng đã bị san lấp một lớp đất khá sâu. Điều lo ngại là các tầng văn hóa ở khu vực này nằm không sâu, nếu xe ủi cùng phương tiện khác đi lại, rất có khả năng phá hủy các tầng văn hóa.
Nhiều người đặt ra câu hỏi, tại sao một di chỉ khảo cổ học quý được phát hiện từ khá sớm nhưng chính quyền không có biện pháp bảo vệ? Trước năm 2008, khu vực di chỉ thuộc quản lý của tỉnh Hà Tây (cũ). Từ năm 2007, tỉnh này đã giao cho Tổng Công ty Cổ phần Thương mại Xây dựng (Vietracimex) xây dựng Khu đô thị mới Kim Chung - Di Trạch với tổng diện tích 145,8 ha bao trùm lên cả di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối.
Thời điểm đó, tỉnh Hà Tây (cũ) không thể không biết tới di chỉ này vì trước đó di chỉ Vườn Chuối đã liên tiếp được khai quật và có những công bố kết quả. Rất có thể địa phương không quan tâm nhiều tới các giá trị văn hóa mà ưu tiên phát triển đô thị nên mặc nhiên quy hoạch di chỉ Vườn Chuối vào khu đô thị. Đến khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, khu vực này thuộc quản lý của thành phố Hà Nội, chủ đầu tư phải tuân thủ quy hoạch chung của Thủ đô và đang thực hiện điều chỉnh tổng thể quy hoạch chi tiết khu đô thị. Rất may do có sự điều chỉnh này nên diện tích của di chỉ khảo cổ học chưa bị tiến hành xây dựng.
Tuy nhiên, từng ngày, từng giờ di chỉ bị xâm hại khi tình trạng tập kết phế thải, người dân trồng cây lâu năm, tình trạng trộm cắp cổ vật vẫn diễn ra. Người dân yêu di sản ở thôn Lai Xá, các nhà nghiên cứu văn hóa, khảo cổ học xót xa nhưng đành bất lực.
Hiện nay, đến khu vực này sẽ thấy khu đô thị hiện đại đang dần hoàn thiện ngay bên cạnh một di chỉ cần được bảo vệ. Tất nhiên, khi đặt ra vấn đề lên phương án bảo vệ di chỉ này sẽ ảnh hưởng đến việc xây dựng khu đô thị nên thời gian qua chủ đầu tư không có nhiều thiện chí hợp tác cũng là điều dễ hiểu. Với trách nhiệm bảo tồn các giá trị văn hóa, dù khó khăn đến đâu nhưng chính quyền thành phố cũng như ngành văn hóa cần phải làm.
Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định về việc thăm dò, khai quật khảo cổ tại 3 khu vực: Vườn Chuối, Mả Phượng, Rền Rắn diện tích 500 m2 với thời gian thực hiện từ ngày 25/4 đến ngày 30/11/2019. Đây là cơ sở cho việc bảo tồn di chỉ sau này. Tuy nhiên, nhiều người tâm huyết với di sản vẫn không khỏi lo ngại trong khi thực hiện khảo cổ học thì việc xây dựng đường vành đai 3,5 có tạm dừng hay tiếp tục thi công? Thành phố có điều chỉnh quy hoạch đường vành đai 3,5 để tránh ảnh hưởng đến di chỉ? Việc quy hoạch và xây dựng khu đô thị mới Kim Chung - Di Trạch sẽ được điều chỉnh thế nào khi di chỉ vẫn đang hiện hữu tại đây?
Khi đề cập đến vấn đề khảo cổ trong thời gian tới, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Văn Liêm, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho biết, trước khi tiến hành, các nhà khoa học phải đánh giá, xem xét thực tế và xin ý kiến chỉ đạo của cơ quan chức năng.
Đây không phải là lần đầu tiên Hà Nội mới xảy ra vấn đề quan hệ giữa bảo tồn và phát triển. Việc phát hiện Đàn Xã Tắc tại tuyến đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa, phát hiện nhiều hiện vật tại tuyến đê Hoàng Hoa Thám (vốn là vòng thành ngoài của Kinh thành Thăng Long) khi thi công đường Văn Cao – Hồ Tây, rồi việc phá bỏ hầu hết Hỏa Lò Hà Nội để xây dựng Tháp Hà Nội... đã từng xảy ra trong quá khứ. Thậm chí quan hệ giữa bảo tồn và phát triển tạo mâu thuẫn lớn ở làng cổ Đường Lâm khi các hộ dân đồng loạt ký đơn trả lại danh hiệu di tích bởi họ sống trong di sản nhưng không được tự ý xây dựng nhà, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Sau đó, các cơ quan đã có giải pháp hài hòa vừa để bảo tồn di sản, vừa phát triển kinh tế - xã hội.
Không thể nói các di sản không bị ảnh hưởng khi những con đường, tòa nhà mọc lên trên nền di sản đó. Tất nhiên, để cân bằng lợi ích từ hai phía, người ta phải tìm ra phương án tối ưu, không thể vì lợi ích kinh tế xã hội mà xóa sạch di sản và ngược lại. Ví dụ, nếu di tích Hỏa Lò Hà Nội vẫn giữ nguyên vẹn cả quần thể như trước, khách du lịch đến với Hỏa Lò không phải là con số hơn 400 nghìn lượt như hàng năm. Hay di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám sở dĩ mỗi năm đón khoảng 1,7 triệu lượt khách là nhờ vào công tác bảo tồn, phát huy giá trị tốt.
Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải nhiều lần khẳng định, thành phố đầu tư phát triển văn hóa bởi văn hóa là nền tảng tinh thần, động lực phát triển kinh tế - xã hội. Điều đó đúng cả về lý luận và thực tiễn. Bởi giữ văn hóa là giữ cái “gốc”, “gốc” có mạnh thì “ngọn” mới phát triển tốt và thực tế đã chứng minh rất rõ điều đó.
Đinh Thuận/TTXVN
- Tác giả: Đặng Hồng Sơn
- Nxb: Thế Giới - 2018
-  Khổ sách: 16 x 24cm
- Số trang: 581 tr

Nội dung sách: Cuốn sách Gạch ngói và vật liệu trang trí trên mái thời Lý - Trần - Hồ của TS. Đặng Hồng Sơn - Giảng viên Bộ môn Khảo cổ học, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã từng tham gia nhiều cuộc khai quật phế tích khảo cổ học kiến trúc hoặc tham gia chỉnh lý vật liệu kiến có liên quan đến thời Lý - Trần - Hồ như ở Nam Giao Thanh Hóa, Đàn Xã Tắc, địa điểm 62-64 Trần Phú Hà Nội ... Anh cũng bảo vệ thành công luận văn Thạc sỹ với đề tài tương tự: Vật liệu xây dựng thời Trần - Hồ ở thành nhà Hồ, Nam Giao và Ly Cung. Sau đó phát triển và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ: Gạch ngói và vật liệu trang trí trên mái thế kỷ 11 - 14 ở miền Bắc Việt Nam tại Trung Quốc.

Cuốn sách này cũng là kết quả nghiên cứu và phát triển lên từ luận văn thạc sĩ và luận án tiến sỹ của anh. Nội dung cuốn sách trình bày về đặc trưng cơ bản của loại hình gạch ngói và vật liệu trang trí trên mái thời Lý, Trần và Hồ bao gồm 4 chương và nhiều tiểu mục nhỏ:

- Chương 1: Di tích kiến trúc thời Lý - Trần - Hồ
- Chương 2: Gạch ngói thời thời Lý - Trần - Hồ
- Chương 3: Trang trí trên mái thời Lý - Trần - Hồc
- Chương 4: Đặc trưng văn hóa của gạch ngói và trang trí trên mái thời Lý - Trần - Hồ
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
- Tác giả: Bảo tàng Thái Nguyên
(Chủ biên: Nguyễn Trường Đông, Bùi Huy Toàn)
- Nxb: Đại học Thái Nguyên - 2018
-  Khổ sách: 14,5 x 20,5cm
- Số trang: 220 tr

Thái Nguyên là một trong những điểm sáng về nghiên cứu khảo cổ học tiền sử ở Việt Nam. Từ xa xưa nơi đây có đầy đủ những điều kiện lý tưởng để người nguyên thủy có thể tồn tại và phát triển. Chính vì vậy trên mảnh đất này hiện nay vẫn còn lưu giữ nhiều dấu tích văn hóa khảo cổ học có giá trị lịch sử - văn hóa cần được khám phá và nghiên cứu.
Cuốn sách Những phát hiện khảo cổ học tiền sử tại Hang Ốc, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên là công trình tổng kết toàn bộ tư liệu điều tra, khai quật và nghiên cứu của các nhà khoa học về di chỉ Hang Ốc - di chỉ được xếp hạng di tích Quốc gia năm 2017.

Cuốn sách hàm chứa nhiều giá trị khoa học là cơ sở khoa học cho việc trưng bày của Bảo tàng tỉnh Thái Nguyên, cung cấp tài liệu tin cậy cho việc biên soạn lịch sử, địa chí của tỉnh. Đây là kết quả của sự hợp tác nghiên cứu nhiều năm giữa Viện Khảo cổ học và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên.
Nội dung cuốn sách trình bày những phát hiện khảo cổ học tiền sử tại di chỉ Hang Ốc chia làm 2 chương:

Chương 1: Di chỉ Hang Ốc tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Trong chương giới thiệu tổng quan về địa lý, địa hình, khí hậu, lịch sử nghiên cứu của huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, quá trình phát hiện di chỉ Hang Ốc.
Chương 2: Những phát hiện khảo cổ học tại Hang Ốc, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên  bao gồm giới thiệu di tích, di vật và đưa ra kết luận ban đầu về Hang Ốc.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
- Tác giả: Sakaya (chủ biên)
- Nxb: Văn hóa Dân tộc - 2017
-  Khổ sách: 16 x 24cm
- Số trang: 560tr
Dân tộc Chăm ở Việt Nam có dân số hơn 161.000 người (số liệu thống kê năm 2009), sinh sống rải rác nhiều địa phương khác nhau như Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang, tp Hồ Chí Minh, trong đó Ninh - Bình Thuận là nơi người Chăm tập trung đông nhất và hiện nay còn bảo lưu được một số di sản văn hóa của họ.
Văn học dân gian Chăm, ngoài ca dao, tục ngữ, câu đó và dân ca ... còn có nhiều thể loại truyện cổ (dalikal), truyện ngụ ngôn (dalikal ar kate), truyện cười (dalikal kalak/salap), truyền thuyết (damnay, am pam)...Những tác phẩm này đến nay vẫn còn được kể, truyền miệng và một số còn được ghi chép thành văn bản lưu giữ trong cộng đồng Chăm.
 Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
- Tác giả: Sakaya
- Nxb
: Tri Thức - 2016
-  Khổ sách: 16 x 24cm
- Số trang: 487tr

Lịch pháp là vấn đề quan trọng, quyết định việc hoạt động của quốc gia cho nên từ xưa đến nay các quốc gia các dân tộc khác, lịch do triều đình, nhà nước nắm giữ. Lịch chăm đóng vai trò rất lớn trong xã hội người Chăm, không những trên lĩnh vực tôn giáo, mà lịch này vẫn được sử dụng trong tập quán sản xuất nông nghiệp.
Nội dung cuốn sách gồm 5 chương:
Chương 1: Tiếp cận một số vấn đề cơ bản về lịch thế giới và lịch pháp của người Chăm. Chương này trình bày tổng quan về một số loại lịch trên thế giới có ít nhiều liên quan đến lịch chăm.
Chương 2: Đặc điểm lịch pháp của người Chăm. Đây là chương chính của cuốn sách, trình bày cơ bản hai loại lịch Chăm và mối quan hệ giữa hai loại lịch này.
Chương 3: Lịch chăm với thiên nhiên - con người và vai trò của nó với đời sống xã hội. Chương này trình bày kết quả quan sát của người Chăm về thiên văn, về nhịp điệu của vũ trụ, nhịp điệu sinh học.
Chương 4: Lịch pháp của người Chăm hiện nay: Thực trạng và giải pháp.
Chương này gồm 26 trang, trình bày về thực trạng lịch Chăm từ năm 1832 đến nay, chia làm 4 giai đoạn.
Xin trân trọng giới thiệu !
Ngô Thị Nhung

Mới đây, nhận được thông tin phản ánh về việc phát hiện cổ vật tại cánh đồng giáp ranh với di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, Ban Quản lý di tích, danh thắng Hà Nội cùng Viện Khảo cổ học đã tiến hành kiểm tra thực tế và thực hiện công tác bảo tồn theo đúng quy định pháp luật.

 Hố khai quật nghiên cứu di chỉ Vườn Chuối năm 2013

Trước đó, liên quan đến di chỉ Vườn Chuối, trước những lo ngại của người dân và dư luận, chính quyền địa phương và giới chuyên môn đã có nhiều ý kiến đề xuất, đánh giá về phương án bảo tồn.

Đề nghị thực hiện bảo tồn đúng quy định

Trao đổi thông tin với báo chí, ông Nguyễn Văn Thắng, nguyên Trưởng thôn Lai Xá cho biết, mới đây người dân thôn Lai Xá (xã Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội) trong quá trình làm việc gần di chỉ Vườn Chuối đã phát hiện một mộ táng và nhiều hiện vật khảo cổ. Người dân đã tiến hành di dời mộ táng. Số hiện vật bên cạnh được cho vào một chiếc tiểu nhỏ và chôn xuống đất.

Nhận thông tin phản ánh, Viện Khảo cổ học và Ban Quản lý di tích, danh thắng Hà Nội đã tới khảo sát hiện trường và báo Bảo tàng Hà Nội tới thu thập do khu vực phát hiện khảo cổ đã bị xáo trộn. Văn bản kiểm tra của Ban Quản lý di tích, danh thắng Hà Nội cho biết: “Sau khi tiếp nhận thông tin người dân Lai Xá, tại cánh đồng giáp ranh với di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối có phát hiện vật nghi là hiện vật khảo cổ. Người dân đã thu gom và chôn số hiện vật này theo dạng mộ vô chủ do dự án di dời. Đoàn kiểm tra đã xác nhận thông tin trên. Đồng thời, đề nghị Bảo tàng Hà Nội phối hợp với chính quyền, người dân địa phương kiểm tra và thực hiện công tác bảo tồn, giữ gìn theo đúng quy định”.

Trước đó, liên quan đến việc khai quật di chỉ này, ngày 8.4, Sở VHTT Hà Nội đã có văn bản gửi UBND huyện Hoài Đức. Văn bản nêu rõ, di chỉ khảo cổ Vườn Chuối là một trong những địa điểm khảo cổ thuộc giai đoạn văn hóa Đồng Đậu trên địa bàn Hà Nội. Hiện tại, chỉ giới dự án mở đường 3.5 do UBND huyện Hoài Đức làm chủ đầu tư có đi qua một phần khu khảo cổ học Vườn Chuối. Để chủ động phối hợp giữa các bên liên quan, Sở VHTT Hà Nội đề nghị trong quá trình thực hiện dự án mở đường 3.5, UBND huyện Hoài Đức chỉ đạo chủ đầu tư phối hợp với Sở VHTT, Viện Khảo cổ học và các đơn vị liên quan quản lý, bảo vệ hiện trạng mặt bằng di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, giải quyết những phát sinh theo các quy định của pháp luật về công tác thăm dò, khai quật khảo cổ học trên địa bàn Thành phố và tiến độ thực hiện dự án.

Đồng thời, đề nghị UBND huyện Hoài Đức chỉ đạo chủ đầu tư cung cấp cho Sở VHTT các mốc chỉ giới Dự án mở đường 3.5 trên hiện trường khu di chỉ Vườn Chuối để Sở VHTT có phương án ưu tiên khai quật những địa điểm mà dự án sẽ đi qua, đảm bảo tiến độ thực hiện dự án đúng quy định. Đồng thời, Sở VHTT cung cấp bản đồ vị trí thăm dò, khai quật khảo cổ di chỉ Vườn Chuối để chủ đầu tư dự án đường 3.5 căn cứ xác định mốc giới trên hiện trường, thống nhất phương án và kế hoạch triển khai thực hiện.

 

 Người dân thôn Lai Xá lo lắng việc thi công đường 3.5 xâm lấn di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối

Chờ biện pháp bảo tồn

Trước khi có văn bản của Sở VHTT Hà Nội, lo lắng về số phận của di sản 3.500 tuổi mà ông cha để lại khi việc thi công đường vành đai 3.5 xâm lấn một phần di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, người dân thôn Lai Xá đã bày tỏ nguyện vọng cơ quan chức năng sớm có biện pháp bảo tồn di tích. Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Văn Thắng từng đề nghị cơ quan chức năng xác định rõ ranh giới giữa đường 3.5 với khu di chỉ khảo cổ học, tránh để quá trình thi công làm đường sẽ mất dấu tích di sản. Cũng về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Văn Huy đã nhấn mạnh, cần có quyết định khẩn cấp để cứu di chỉ Vườn Chuối.

Qua kết quả 8 lần khai quật trước đây tại di chỉ Vườn Chuối cho thấy có 3 giai đoạn văn hóa từ Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn. Trong 8 lần khai quật, các nhà khoa học đã phát hiện 11 hố chôn cột, 29 mộ táng, trong đó có một mộ thuộc văn hóa Đồng Đậu, còn lại là văn hóa Đông Sơn, dấu tích bếp và lò đúc đồng... Tại các hố khai quật này, các nhà khoa học cũng tìm thấy nhiều di vật cổ bằng đá, đồng của người Việt. Theo đánh giá của các chuyên gia, đây là một trong những di tích hiếm hoi của Hà Nội chứa đựng đầy đủ các tầng văn hóa cư dân sinh sống tại Hà Nội trải qua hơn 2.000 năm đến nay. Di chỉ cho thấy phần nào đời sống của người Hà Nội cổ ở vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, từ nghề trồng lúa nước, thủ công, đánh bắt cá. Trước tầm quan trọng này, các nhà khoa học, các cơ quan chức năng của Hà Nội cũng đã có những đánh giá để bảo tồn.

Còn theo Ban Quản lý di tích, danh thắng Hà Nội, Ban Quản lý đã làm việc với Phòng VHTT huyện Hoài Đức, nếu có vấn đề phải báo lên Ban Quản lý hoặc Sở VHTT Hà Nội, UBND Hà Nội để có biện pháp kịp thời, hài hòa, tránh xảy ra việc đơn vị thi công tự động xâm lấn.Về công tác bảo tồn di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, được biết Sở VHTT Hà Nội cùng các nhà khoa học cũng đã đi thực địa, đánh giá lại tình hình và đề xuất thống nhất phương án bảo tồn, khảo cổ học lên UBND TP. Hà Nội trong năm 2019.

Cũng phải nói thêm rằng, trong công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di chỉ khảo cổ Vườn Chuối, cơ quan chức năng có liên quan và chính quyền địa phương tỏ ra khá lúng túng, hoặc làm chưa hết trách nhiệm. Đến thời điểm này, giải pháp bảo tồn di chỉ khảo cổ Vườn Chuối vẫn đang bị “treo”, trong khi đó giới chuyên gia, nhà khoa học trên nhiều lĩnh vực đã khẳng định đây là một trong những di sản quý hiếm của Thủ đô ngàn năm văn hiến. 

 Trong công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di chỉ khảo cổ Vườn Chuối, cơ quan chức năng có liên quan và chính quyền địa phương tỏ ra khá lúng túng, hoặc làm chưa hết trách nhiệm. Đến thời điểm này, giải pháp bảo tồn di chỉ khảo cổ Vườn Chuối vẫn đang bị “treo”, trong khi đó giới chuyên gia, nhà khoa học trên nhiều lĩnh vực đã khẳng định đây là một trong những di sản quý hiếm của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

 

 “Sau khi nhân dân địa phương lên tiếng kêu cứu trước số phận di sản 3.500 năm tuổi của Hà Nội trước nguy cơ bị mất đi từng ngày, cho đến gần đây, tôi được nghe Hà Nội đã có kế hoạch khai quật khảo cổ học và sẽ trình lên Bộ VHTTDL. Nhưng cụ thể như thế nào thì tôi cũng không được thông tin rõ...”, PGS.TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, người đã nhiều lần kêu cứu khẩn cấp cho số phận của di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, cho biết. PGS.TS Nguyễn Văn Huy nói thêm, trước nguy cơ di sản phải đối diện với thực tế bị mất đi từng ngày, phải nói lại rằng phản ứng, hành động của những người có trách nhiệm là quá chậm. Nguy hiểm nhất ở đây liên quan đến dự án mở đường 3.5 với sự xâm lấn vào di tích mà nếu không có động thái kịp thời sẽ có thể dẫn đến những mất mát không thể nào cứu vãn. “Tôi cũng thấy người ta nói rằng đường được xây dựng ở gần di chỉ Vườn Chuối là đường nội bộ, không phải đường vành đai 3.5. Họ nói thế nhưng người dân ở đó biết rõ sự thật như thế nào, họ bức xúc ra sao...”, ông Huy nói.

 

 TÂN NHÂN (baovanhoa.vn)


 
Các nhà khoa học đại học Washington đã phát hiện ra hiện vật xăm cổ nhất ở phía tây Bắc Mỹ
 

                                                 
Đây là cận cảnh của công cụ xăm thân xương rồng 2000 tuổi được phát hiện bởi nhà khảo cổ Andrew Gillreath – Brown, đại học Washington. Ảnh chụp bởi : Bob Hubner, đại học Washington
Với một tay cầm bằng gỗ skunkbush (một loài thực vật có hoa trong họ đào lộn hột) và thân xương rồng, công cụ này đã được tạo ra khoảng 2.000 năm trước bởi  tổ tiên người Pueblo thời kỳ Basketmaker II ở vùng đông nam Utah ngày nay.
Andrew Gillreath-Brown, nghiên cứu sinh nhân chủng học, đã tình cờ phát hiện công cụ có kích thước bằng cái bút này trong khi kiểm kê các hiện vật khảo cổ đã được lưu trữ trong kho hơn 40 năm.
Ông là tác giả chính của bài báo công cụ xăm được đăng hôm nay trên tạp chí khoa học khảo cổ Journal of Archaeological Science: Reports.
 
Phát hiện của ông đã đẩy lùi bằng chứng sớm nhất về hình xăm  ở phía tây Bắc Mỹ hơn một thiên niên kỷ và cho các nhà khoa học một cái nhìn hiếm hoi về cuộc sống của người tiền sử mà phong tục và văn hóa của họ phần lớn đã bị lãng quên.
Hình xăm của người tiền sử ở tây Nam không được nói đến nhiều vì chưa có bằng chứng trực tiếp nào chứng minh điều đó, theo ông Gillreath-Brown, 33 tuổi. Công cụ xăm này cung cấp cho chúng tôi thông tin về văn hóa tây Nam thời xưa  mà chúng tôi không biết trước đây.
Xăm là một hình thức nghệ thuật và  là phương thức biểu đạt phổ biến đối với nhiều nền văn hóa bản địa trên toàn thế giới. Tuy nhiên, ít ai biết  nó  được bắt đầu từ khi nào hoặc tại sao lại thực hiện xăm?
Đây là trường hợp đặc biệt xảy ra ở những nơi như miền tây nam Hoa Kỳ, nơi không có hình xăm nào được xác định trên các di cốt người được bảo quản và không có tài liệu viết cổ nào về thực hành xăm.
Thay vào đó, các nhà khảo cổ học đã dựa vào các mô tả trực quan trong các tác phẩm nghệ thuật cổ xưa và việc xác định các dụng cụ xăm hình để  tìm nguồn gốc của hình xăm trong khu vực này.
Trước đây, các công cụ xăm bằng thân xương rồng được bó và tra chuôi, hoặc có tay cầm đến từ Arizona và New Mexico đã cung cấp các ví dụ khảo cổ tốt nhất về các hình xăm sớm ởTây Nam. Sớm nhất trong số này đã được xác định là giữa năm 1100-1280 sau Công nguyên.
Vì vậy, khi Gillreath-Brown bắt gặp một hình xăm trông rất tương tự trong một di chỉ ở Utah nhưng già hơn 1.000 năm tuổi, ông biết rằng mình đã phát hiện điều gì đó đặc biệt.
Gillreath-Brown cho biết “Khi tôi lần đầu tiên rút nó ra khỏi hộp bảo tàng và nhận ra điều gì có thể đã khiến tôi rất phấn khích”, ông tự đeo một hình xăm tay lớn:mai rùa, voi, nước và rừng ở cánh tay trái của mình.
Công cụ này bao gồm một tay cầm từ  bằng gỗ  skunkbush 3 inch được buộc ở cuối bằng lá yucca  chẻ đôi và giữ hai thân xương rồng song song, được nhuộm màu đen ở đầu của chúng.
 Gillreath-Brown cũng cho hay: "Phần  nhuộm màu còn lại từ các sắc tố xăm trên đầu dụng cụ là điều ngay lập tức thu hút sự quan tâm của tôi vì có thể là một công cụ xăm hình” 
Được khuyến khích bởi Aaron Deter-Wolf, một người bạn và đồng tác giả của nghiên cứu  này đã thực hiện xăm hình thời cổ và chỉnh sửa một số cuốn sách về chủ đề này, Gillreath-Brown đã phân tích các dạng bằng kính hiển vi điện tử quét, quang phổ phát quang tia X và phân tán năng lượng. Để có sự đo đạc tốt, ông đã thực hiện một số hình xăm thử nghiệm bằng cách sử dụng một bản sao trên da lợn
Ông nhìn thấy cấu trúc tinh thể của sắc tố và xác định nó có khả năng chứa carbon, một yếu tố phổ biến trong vẽ cơ thể và xăm mình.
Gillreath-Brown  cho biết phát hiện này “đã có một ý nghĩa lớn để hiểu cách con người quản lý các mối quan hệ và tình trạng có thể được đánh dấu như thế nào trên con người trong quá khứ trong thời kì khi mật độ dân số gia tăng ở tây Nam.
                                                                                                              
  
Nguồn: https://www.heritagedaily.com/2019/02/researcher-discovers-oldest-tattoo-tool-in-western-north-america/122783
                                                                                                                                                                                                                                                 Người dịch: Minh Tran
- Tác giả: Sakaya
- Nxb: Phụ nữ
-  Khổ sách: 16 x 24cm
- Số trang: 626tr
 
Nội dung cuốn sách:
Người Chăm là một trong các cư dân bản địa sinh sống lâu đời ở Việt Nam. Trong suốt chiều dài lịch sử, họ đã sáng tạo ra nền văn hóa mang nhiều bản sắc riêng thể hiện trên nhiều lĩnh vực khác nhau như văn tự, kiến trúc, điêu khắc, kinh tế, văn hóa, xã hội ... Chính vì vậy, văn hóa chăm được nhiều học giả trong và ngoài nước quan tâm.

Hiện nay với số dân khoảng 132.873 người, họ sinh sống chủ yếu ở Ninh Thuận, Bình Thuận, An Giang, Tây Ninh và thành phố Hồ Chí Minh ...Ngoài một chuỗi dài di tích đền tháp nổi bật ở miền Trung, người Chăm vẫn còn lưu giữ một số phong tục tập quán, tôn giáo, tín ngưỡng, lễ hội, văn chương .... giàu bản sắc riêng. Cuốn sách tập trung vào nghiên cứu mới và phê bình một số công trình nghiên cứu trước đây. Gồm 8 phần theo các chủ đề khác nhau liên quan đến người Chăm như: 1. Di tích - Lịch sử; 2. Văn hóa - xã hội; 3/ Tôn giáo; 4/ Lễ hội; 5/ Văn chương; 6/ Ngôn ngữ; 7/ Nghệ thuật biểu diễn truyền thống; 8/ Thi phẩm Paoh Catuai - Những bài học cần suy nghĩ.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
- Tác giả: Lê Xuân Diệm, Vũ Kim Lộc
- Nxb: Văn hóa dân tộc
-  Khổ sách: 19 x 26cm
- Số trang: 154tr

Champa đã để lại cho đất nước Việt Nam, một kho tàng di sản văn hóa vô cùng quý giá và thật độc đáo. Đó là những ngôi tháp cổ kính, những tòa thành kiên cố, những khu đền đài đồ sộ, những lò thủ công làm gạch, gốm tập trung, những di tồn cư trú chồng chất... Ngoài ra còn là khối lượng lớn và đa dạng những pho tượng được đúc nhiều kiểu bằng đồng thau, đá của đạo Hindu, đạo Phật, những bức phù điêu khắc chạm tinh vi bằng đá, cả trăm bia ký phạm ngữ - Chàm cổ, cùng với nhiều loại sản phẩm trang sức, vật dụng, vũ khí, sách chữ ... bằng vàng, bạc, đồng, sắt.

Cuốn sách do Giáo sư Khảo cổ học Lê Xuân Diệm và nhà sưu tập Vũ Kim Lộc biên soạn. Nội dung cuốn sách đề cập đến lãnh vực nghiên cứu mà cho đến nay còn rất mới. Đó là những cổ vật trang sức, thờ cúng có chất liệu bằng kim loại quý: vàng bạc, đồng, đá quý. Những cổ vật này do Vũ Kim Lộc thu thập được trước khi bị tẩu tán, tiêu hủy: mà đại bộ phận là những cổ vật lần đầu tiên được phát hiện. Ngoài ra cuốn sách còn giới thiệu thêm những cổ vật được giới khảo cổ học Việt Nam coi là thuộc thời kỳ lịch sử tiền Champa, nghĩa là trước lúc vương quốc champa hình thành, nhằm gợi mở cho độc giả những hình ảnh vật chất cụ thể về cội nguồn tại chỗ, về nền tảng bản địa của nền văn minh champa.

Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
- Tác giả: Clio Whit Taker, Dịch: Trần Văn Huân
- Nxb: Mỹ Thuật
-  Khổ sách: 19 x 27cm
- Số trang: 126tr
- Năm xuất bản: 2002

Văn Hoá Phương Đông Những Huyền Thoại" là cuốn sách đem đến cho những độc giả có hứng thú muốn tìm hiểu và thưởng thức cái hương vị độc đáo về những huyền thoại và các câu chuyện cổ tích của hơn 1/3 dân số thế giới: Ấn Độ, Trung Quốc, và Nhật Bản, những vùng đất có những rặng núi cao nhất thế giới, những vùng sa mạc bao la và những cánh rừng nhiệt đới bạt ngàn.
Sách được trình bày bằng giấy láng, dày, đẹp, với nhiều hình ảnh minh hoạ đặc sắc, nội dung phong phú, chi tiết. Sách có bố cục được chia thành ba phần:
1/Trung Hoa Huyền Thoại
2/  Ấn Độ Huyền Thoại
3/  Nhật Bản Huyền Thoại
Đây sẽ là tài liệu tham khảo tốt, hữu ích cho những độc giả muốn tìm hiểu về văn hoá phương Đông.

Trang


61 Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội

+8424 38255449
Copyright © 2016 by khaocohoc.gov.vn.
Thiết kế bởi VINNO
Tổng số lượt truy cập: 9905122
Số người đang online: 6