guyễn Tuấn Cường- Nxb: Khoa học xã hội - 2020
- Số trang: 522 tr
- Khổ sách: 16x24tr
Cuốn sách này là tập hợp có chọn lọc một số chuyên đề thực hiện trong 3 năm 2017, 2018 và 2019 của các nhà khoa học công tác tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Đây chủ yếu là những chuyên đề được Viện đặt hàng các nhà khoa học trong Hội đồng khoa học Viện Nghiên cứu Hán Nôm nhiệm kỳ 2016-2020. Với 21 chuyên đề được lựa chọn, cùng với 3 bài viết do Viện trưởng thực hiện bổ sung thành 24 bài viết của 18 tác giả.
Cấu trúc của cuốn sách gồm 3 phần. Phần 1 là Tổng luận, gồm 1 bài nghiên cứu tổng luận về lĩnh vực nghiên cứu Hán Nôm nhìn từ bối cảnh đầu thế kỷ XXI. Phần 2 là Tổng thuật nghiên cứu, gồm 8 bà viết tổng thuật nghiên cứu Hán Nôm trong hai thập niên đầu thế kỷ XXI trên một số lĩnh vực: văn tự học, công tác sưu tầm và bảo quản, nghiên cứu và phiên dịch văn bản Hán Nôm về sử địa, văn học, luật, tôn giáo, văn bia, diễn xướng. Phần 3 là Nghiên cứu chuyên đề, bao gồm 15 bài viết trải rộng trên các vấn đề nghiên cứu cụ thể, gồm: nguồn tư liệu Hán Nôm, nghiên cứu biển đảo qua tư liệu Hán Nôm, di sản Hán Nôm ở khu vực biên giới phía bắc, văn bản Hán Nôm Phật giáo Việt Nam, nghiên cứu kinh phật chữ Nôm, di sản Hán Nôm công giáo, tài liệu Hán Nôm của các dân tộc thiểu số, văn bia thời Tây Sơn, mộc bản học, văn bản thần tích, gia phả, ấn chương hành chính, địa danh Hán Nôm và một nghiên cứu nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản.
Xin trân trọng giới thiệu!
ác giả: Phạm Ngọc Hường- Nxb: Tổng hợp TP.HCM - 2020
- Số trang: 359tr
- Khổ sách: 16x24tr
Bia và văn bia ở thành phố Hồ Chí Minh có nét chung với các dạng thức bia và văn bia của cả nước. Tuy nhiên, như những kết quả khảo cứu của công trình đã chỉ rõ tính đặc thù của văn bia Thành phố Hồ Chí Minh thể hiện trên nhiều lĩnh vực như nội dung, ngôn ngữ, tự dạng, tác giả, chủ nhân... một số có liên quan đến cộng đồng người Hoa.
guyễn Công Việt (cb)- Nxb: Khoa học xã hội - 2020
- Số trang: 348tr
- Khổ sách: 16x24tr
Trong số những nhân vật lịch sử có một vì võ tướng tài ba, tiết nghĩa, trung quân đã góp phần không nhỏ trong công cuộc dẹp loạn nội chiến phe phái hàng chục năm trời cuối thời Lê sơ. Đó là tướng Trần Chân, người đất La Khê - Từ Liêm cận sát Kinh Thành (nay thuộc quận Hà Đông, TP.Hà Nội).
Trần Chân sinh vào cuối thế kỷ XV, xuất thân từ dòng dõi thế phiệt, thân phụ là Trần Thiện được phong Đặc tiến Kim tử Vinh lộc Đại phu, hàm Thái bảo. Tướng Trần Chân dốc lòng phò tá vua Lê, vì xã tắc dẹp loạn Trần Cảo, dẹp loạn phe phái tranh đoạt quyền hành, ổn định kinh thành, nhất thời nắm quyền bính. Song bị bọn gian thần ganh ghét hãm hại nên thân lương tướng đã chịu nạn đầu rơi máu chảy, ngậm oan nơi chín suối. Sự kiện đó diễn ra vào năm 1518 triều Lê Chiêu Tông; sáu năm sau - năm 1524, vua Lê Cung Hoàng đã minh oan và truy phong tướng Trần Chân tước Dũng Quận công - tước hàm cao nhất thời phong kiến.
Cấu trúc cuốn sách được chia làm hai phần: phần thứ nhất là tổng quan tư liệu về Quận công, Vương phi họ Trần và vùng đất La Khê - Hà Đông. Phần thứ hai là các bài nghiên cứu, tức các tham luận từ hội thảo khoa học. Tổng quan tư liệu và phụ lục tuyển chọn minh họa gồm bản tư liệu chữ Hán Nôm, bản phiên dịch, cùng một số ảnh chụp những tư liệu thư tịch và văn khắc được khai thác chắt lọc trong kho sách ở Viện Nghiên cứu Hán Nôm, đất La Khê - Hà Đông và những địa chỉ hữu quan.
Xin trân trọng giới thiệu!
Tác giả: Nguyễn Văn Kự- Nxb: Khoa học xã hội
- Năm xb: 2022
- Khổ sách: 21 x 26cm
- Số trang: 281 tr
- Hình thức bìa: cứng
Tập sách ảnh này được tuyển chọn hơn 700 tấm ảnh từ kho tàng phim ảnh chụp trong thời gian hơn 60 năm từ năm 1959 đến 2020 - ghi lại những dấu ấn, bước đi của một nhà khảo cổ học, sau chuyển sang làm việc đối ngoại của tác giả Nguyễn Văn Kự.
Xin trân trọng giới thiệu!
o cổ học - Ban QLDT Danh Thắng Hà Nội và Trường ĐHKHXH&NV- Nxb: Hà Nội
- Năm xb: 2021
- Khổ sách:19 x 21cm
- Số trang: 160 tr
- Hình thức bìa: mềm
Tập sách giới thiệu những kết quả chính của hai đợt công tác thuộc chương trình “Thăm dò, khai quật nghiên cứu khảo cổ học di tích Vườn Chuối (Hà Nội)” nhằm tìm ra phương án tối ưu để bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Chương trình do Ban quản lý Di tích Danh thắng Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học, Trường ĐHKHXH&NV Hà Nội cùng các cơ quan liên quan thực hiện trong những năm 2019-2021.
Phức hợp di tích Vườn Chuối tọa lạc trong không gian văn hóa Tiền Đông Sơn - Đông Sơn và văn minh sông Hồng. Các đợt khai quật nghiên cứu trong nhiều năm qua đã chứng minh sự tồn tại những ngôi làng cổ phát triển liên tục qua các giai đoạn Đồng Đậu - Gò Mun - Đông Sơn có niên đại cách ngày nay từ trên 3000 năm đến những thế kỷ đầu Công nguyên.
Hai đợt khai quật 2019-2021 đã góp thêm những tư liệu quan trọng nghiên cứu các giai đoạn văn hóa thời đại Kim khí phát triển liên tục từ thời Tiền Đông Sơn - Đông Sơn ở Hà Nội và khu vực miền Bắc Việt Nam.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
giả: Nguyễn Ngọc Quý - Nguyễn Mạnh Cường- Khổ sách:19 x 21cm
- Số trang: 150 tr
- Hình thức bìa: mềm
Ninh Bình - vùng đất được thiên nhiên ban tặng với núi, sông, biển trời hòa quện, tạo nên một kỳ quan thiên nhiên đặc sắc, tuyệt mỹ ở phía nam đồng bằng sông Hồng. Nơi đây cũng ghi dấu ấn từ hàng vạn năm trước, tổ tiên xa xưa của chúng ta chọn là nơi cư trú, thích ứng linh hoạt với biến động môi trường sống tạo nên một dạng thức văn hóa độc đáo thời tiền - sơ sử, làm tiền đề để tạo dựng nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Lê sau này. Tất cả các yếu tố đặc sắc về thiên nhiên, văn hóa và lịch sử đã kết tinh thành một Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An đã được Unesco vinh danh năm 2014.
Vùng đất Hoa Lư - Ninh Bình có vị trí đặc biệt, là trung tâm chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa của hai triều đại Đinh - Lê và buổi đầu nhà Lý. Đến Hoa Lư hôm nay còn nguyên vẹn tòa thành đá thiên nhiên hùng vĩ, các ngôi đền tưởng nhớ hai triều đại Đinh - Lê và dấu tích của nhiều công trình kiến trúc có quy mô lớn được tìm thấy qua nghiên cứu khảo cổ học từ trước đến nay. Thế kỷ X, Hoa Lư đảm nhận vai trò là kinh đô của Nhà nước Đại Cồ Việt - Nhà nước quân chủ tập quyền đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Kinh đô Hoa Lư là nơi được xây dựng nhiều công trình kiến trúc, các cung điện, dinh thự, đền miếu liên quan trực tiếp đến vương triều và hoàng tộc nhà Đinh - Lê, nhiều công trình kiến trúc đã bị chôn vùi dưới lòng đất mà chỉ có thể thông qua những tư liệu khai quật khảo cổ học chúng ta mới hiểu được một cách toàn diện về nó. Cuốn sách được thực hiện trên cơ sở kết quả nghiên cứu khảo cổ học tại Kinh đô Hoa Lư trong những năm gần đây.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
GS.TS. Trịnh Sinh- Nxb: Khoa học xã hội - 2023
- Hình thức: bìa mềm
- Khổ sách: 16×24 cm
- Số trang: 298 trang
Đây là cuốn sách chuyên khảo về thời đại Kim Khí ở một vùng đất liền khoảnh vùng Tây Bắc, tập hợp nhiều tư liệu khảo cổ học về thời đại Kim Khí để xây dựng Hồ sơ khoa học về di tích và di vật. Những tư liệu này rất cần cho các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý văn hoá ở trung ương và địa phương. Trên cơ sở tư liệu, các tác giả đã dựng lại một phần bức tranh toàn cảnh của cư dân thời cổ đại ở vùng núi phía Bắc nước ta từ cuộc sống vật chất đến tinh thần và tham gia vào mạch nguồn văn hóa Tiền Đông Sơn – Đông Sơn với các vùng đất khác của Tổ quốc.
Cuốn chuyên khảo này được hoàn thành dựa trên cơ sở đề tài cấp Bộ đã được nghiệm thu của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam: “Nghiên cứu, đánh giá giá trị lịch sử – văn hóa các di tích khảo cổ học thời đại Kim Khí ở các tỉnh Điện Biên, Sơn La, Lai Châu” do GS.TS. Trịnh Sinh làm Chủ nhiệm và có sự tham gia của nhiều cán bộ nghiên cứu của Viện Khảo cổ học, mà chủ yếu là cán bộ của Phòng Nghiên cứu thời đại Kim Khí.
Trong chuyên khảo này, chúng tôi phân tích, đánh giá giá trị lịch sử văn hóa, nghiên cứu so sánh chuyên sâu, nhằm làm rõ một số vấn đề cơ bản về khảo cổ học thời Kim Khí ở Tây Bắc và vị trí của nó trong bối cảnh rộng hơn, góp thêm tư liệu nghiên cứu về tiến trình phát triển lịch sử – văn hóa thời đại Kim Khí vùng Tây Bắc, nâng cao nhận thức khoa học về bề dày văn hóa, lịch sử của vùng đất này mà trước hết là tập trung vào việc tổng kết, đánh giá giá trị lịch sử – văn hóa của các di tích khảo cổ học thời đại Kim Khí ở các tỉnh Điện Biên, Sơn La, Lai Châu.
Với những ý nghĩa như trên, cuốn sách góp phần nghiên cứu truyền thống, bản sắc văn hoá dân tộc ở vùng Tây Bắc nước ta trong thời gian cách đây vài ngàn năm, trên khía cạnh các giai đoạn văn hóa khảo cổ ở khu vực này.
Xin trân trọng giới thiệu!
iả: Lê Nguyễn- Nxb: Hồng Đức
- Năm xb: 2020
- Khổ sách:16 x 24cm
- Số trang: 346 tr
- Hình thức bìa: mềm
Tại Việt Nam ngày nay, bên cạnh kho Hán Nôm do cha ông để lại vẫn chưa khai thác được hết, sự phát triển của công nghệ thông tin mang lại cho những người có thể sử dụng được ngoại ngữ phương Tây - chủ yếu là hai ngôn ngữ Anh và Pháp - những cơ hội tốt nhất để bổ sung kiến thức về lịch sử và truyền bá cho các thế hệ những người yêu sử.
Trong mục tiêu ấy, nhiều bài viết trong tập sách này dựa vào những nguồn tư liệu chưa được hay ít được khai thác, do các thương nhân, giáo sĩ, hay các nhà nghiên cứu phương Tây soạn thảo, đề cập đến các sự kiện hay nhân vật lịch sử Việt Nam, trải dài từ thế kỷ XVI đến nửa đầu thế kỷ XX. Có những tư liệu hay phát hiện mới mẻ, còn khá xa lạ với người đọc sử, được người viết chắt lọc, ghi chép lại trong nhiều đề tài khác nhau, chẳng hạn như chuyện Đặc sứ Mỹ Thomas Jefferson (sau là Tổng thống Mỹ) từng có cuộc gặp gỡ với phái bộ Hoàng tử Cảnh - Bá Đa Lộc tại Paris năm 1787, chuyện một sĩ quan Pháp để vua Hàm Nghi đi thoát trước mặt ông ta, trong cuộc truy lùng nhà vua trên sông Gianh, chuyện sứ mạng bất thành của phái bộ Miến Điện (Myanmar) đến Việt Nam năm 1823...
Bên cạnh những tìm tòi và trình bày các điều mới lạ trong tư liệu lịch sử, tập sách này còn chú trọng đến sự dẫn nguồn các tư liệu tham khảo - một yếu tố không thể thiếu trong thể loại biên khảo - để giúp người đọc có điều kiện mở rộng hiểu biết về những vấn đề mà trong giới hạn một bài viết, tác giả không thể diễn tả được hết. Đặc biệt với các chi tiết lịch sử quan trọng hay mới mẻ, tác giả cố gắng nêu lên những nguồn tư liệu đa dạng, có thể dễ dàng kiểm chứng hay tiếp tục khai thác trong một bối cảnh rộng lớn hơn.
ác giả: Hội khoa học Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế- Nxb: Đại học Quốc gia Hà Nội
- Năm xb: 2018
- Khổ sách:16 x 24cm
- Số trang: 528 tr
- Hình thức bìa: mềm
Trung Bộ và Nam Bộ bao gồm cả vùng hải đảo ở Biển Đông là một bộ phận của lãnh thổ Việt Nam, một phần không tách rời của lịch sử Việt Nam, là không gian sinh tồn của hai vương quốc cổ Chămpa và Phù Nam với hai nền văn hóa đặc sắc của vùng lục địa - hải đảo Đông Nam Á.
Người Việt trong quá trình lịch sử của mình đã phải liên tiếp đấu tranh chống các thế lực phong kiến phương Bắc, hệ quả của cuộc đấu tranh tự vệ này là tạo ra nhiều thế hệ tiếp nối di dân về phía nam để tìm đất sống. Họ đã nhanh chóng thích nghi với môi trường mới, nơi có nhiều núi rừng, biển đảo, đầm phá, sông suối, đồng bằng, cồn cát và đã biến vùng đất hoang sơ này trở thành vùng lãnh thổ trù phú, có vị trí chính trị, kinh tế, văn hóa trong khu vực và thế giới mà khởi đầu là xứ Đàng Trong vào thời chúa Nguyễn, tương ứng với các thế kỷ XVII - XVIII. Thời kỳ này, các chúa Nguyễn, chủ yếu đóng dinh phủ trên đất Thừa Thiên Huế. Lực lượng thực hiện sứ mệnh khai phá, bảo vệ chủ quyền và phát triển kinh tế là nhân dân Đàng Trong lúc bấy giờ.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung
Tác giả: Léopold Michel Cadière, Đỗ Trinh Huệ biên dịch- Nxb: Thế giới - 2021
- Khổ sách:16 x 24cm
- Số trang: 1190 tr
- Hình thức bìa: cứng
Linh mục Léopold Michel Cadière là một nhà nghiên cứu về Việt Nam với hơn sáu mươi năm miệt mài đóng góp vào sự phát triển những kiến thức về ngôn ngữ, lịch sử, khảo cổ, địa lý và cả thực vật học.
Trong khối tài sản nghiên cứu lên đến 250 công trình ấy, bộ sách gồm 3 tập với tên gọi Văn hóa, tín ngưỡng và thực hành tôn giáo người Việt là một công trình đồ sộ, được giới nghiên cứu đánh giá là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của L. Cadière.
Trong tác phẩm này, Léopold Cadière đã nghiên cứu văn hóa Việt Nam với các nội dung:
- Tập 1: Tôn giáo người Việt; đạo Khổng, đạo Lão, đạo Phật ở Việt Nam; Gia đình và tôn giáo người Việt; Tế Nam giao; Lăng mộ người Việt vùng phụ cận Huế; Lăng Gia Long; Tang lễ vua Gia Long; Về một vài sự kiện tôn giáo hoặc ma thuật ghi nhận được một mùa dịch tả ở Việt Nam.
- Tập 2: Tín ngưỡng và thực hành tôn giáo của người Việt vùng phụ cận Huế; Phép dưỡng nhi ma thuật ở Việt Nam; Tín ngưỡng và ngạn ngữ dân gian vùn thung lũng Nguồn Son, tỉnh Quảng Bình (Trung Việt); Phong tục dân gian tại thung lũng Nguồn Son; Thần Kinh.
- Tập 3: Triết lý dân gian người Việt: Vũ trụ quan; Triết lý dân gian người Việt: Nhân sinh quan; Nghệ thuật Huế; Người Việt: Dân tộc – Ngôn ngữ; Một vài quy luật tu duy nơi người Việt, xét từ ngôn ngữ của họ; Một vài chỉ dẫn thiết thực dành cho các vị thừa sai khi giảng đạo.
Có thể thấy trong cuốn sách của mình, L. Cadière đã tìm hiểu văn hóa tập trung chủ yếu ở khu vực miền Trung Việt Nam, cụ thể là ở Huế. Có điểm đặc biệt này là do vào năm 1892, khi lần đầu tiên đến Việt Nam, L. Cadière đã được chỉ định sứ mạng đến Huế làm nhiệm vụ truyền giáo và rồi ông không rời Việt Nam, chỉ trừ đôi lần hiếm hoi trở về châu Âu để tìm đọc và nghiên cứu trong các kho lưu trữ tại La Mã hay tại Paris. Tình cảm nồng hậu với đất nước, con người Việt Nam còn được ông trăn trối lúc cuối đời: “Cả đời tôi, tôi đã dâng cho xứ sở này rồi. Cho tôi được ở lại và chết ở nơi đây”.
Trong bộ sách Văn hóa, tín ngưỡng và thực hành tôn giáo người Việt, L. Cadière không chỉ thông qua tài liệu, sách vở đã viết sẵn mà ông còn tự mình mắt thấy tai nghe (de visu), thẩm nhập và sống với đối tượng, lĩnh vực mình tìm hiểu (sur du vivant). Phương pháp tìm kiếm tư liệu trong cuốn sách được thể hiện rõ nhất trong lời phân minh của tác giả:
“Các tư liệu trên đây được đơn cử chính xác tối đa, cả về mặt miêu tả nơi chốn khi tiếp cận được, cả về mặt liên quan đến nhân chứng. Về điểm này thì tôi trung thực chuyển dịch lại những chuyện kể, những giải thích do họ cung cấp mà không thêm một chút gì. Nhiều nhất là trong khi điều tra tìm hiểu, tôi thường chú trọng đến việc thu thập những câu trả lời để tư liệu được đầy đủ hơn; để đạt được, tôi thường đặt ra một số câu hỏi mà họ không ngờ tới. Nhưng mà những điều tra này, trải qua nhiều năm tháng, được thực hiện hoàn toàn không có một ý định dự tính nào ngay từ đầu, cũng không đặt ra mục tiêu kết luận sẽ ra sao”.
Xin trân trọng giới thiệu!
Ngô Thị Nhung