Ngày 11-5, Bảo tàng Đắk Lắk cho biết các nhà khoa học đã khai quật phát hiện một di chỉ khảo cổ lớn, có niên đại hơn 3.000 năm tại xã Ia J’lơi, là công xưởng chế tạo công cụ mũi khoan lớn nhất của người Việt cổ từ trước tới nay.

Đây là phát hiện mới và rất quan trọng của Khảo cổ học Việt Nam.

Đợt khai quật lần này là sự kết hợp giữa Bảo tàng Lịch sử quốc gia và Bảo tàng Đắk Lắk, kéo dài từ ngày 28-3 đến 29-4 tại di chỉ khảo cổ học Thác Hai (xã Ia J’lơi, Ea Súp).

Từ kết quả ban đầu, các nhà khoa học nhận định đây là một di chỉ xưởng kết hợp cư trú và mộ táng với hàng nghìn tiêu bản mũi khoan và phác vật mũi khoan, các công cụ rìu, bôn.

Niên đại của di chỉ Thác Hai khoảng 3.000 năm. Ngoài ra, tầng văn hóa dày (2m) cho thấy giai đoạn cư trú khá dài, tính chất di chỉ khá ổn định.

Một số hiện vật, phác vật mũi khoan đã thu thập được - Ảnh: VIỆT NHÃ

Ngoài ra, từ những hiện vật thu thập được, các nhà khoa học cũng cho rằng cư dân cổ ở Thác Hai là những người thợ thủ công có trình độ cao, với các sản phẩm rất tinh xảo.

Cụ thể, qua nghiên cứu cấu trúc một ngôi mộ, các nhà khoa học đưa ra nhận định đây là người thợ trực tiếp chế tác công cụ như rìu, bôn, mũi khoan.

Trong ngôi mộ còn tìm thấy những đồ tùy táng như bình gốm, chày đập, hòn ghè, rìu tứ giác và mũi khoan được xếp gọn gàng dưới đáy mộ. Ngoài các ngôi mộ đã xuất lộ trong hố đào, trong phạm vi di chỉ còn nhiều ngôi mộ khác có liên quan trực tiếp tới công xưởng chế tác này...

Cũng theo các nhà khoa học, đây là lần đầu tiên một công xưởng chế tác mũi khoan với quy mô lớn, chuyên môn hóa cao, trình độ kỹ thuật tinh xảo được phát hiện tại VN nói riêng và Đông Nam Á nói chung.

Các nhà khoa học hai bảo tàng cho biết sẽ hoàn thiện hồ sơ khoa học, bảo quản hiện vật, bảo tồn di chỉ...

Ở Việt Nam, loại di chỉ công xưởng chế tác mũi khoan không nhiều, chỉ mới xác định được ở các di chỉ như Bãi Tự (Bắc Ninh), Tràng Kênh (Hải Phòng), Đầu Rằm, Ba Vũng (Quảng Ninh).

Tuy nhiên, những mũi khoan ở các di chỉ này chỉ được ghè, tu chỉnh, mài thô..., hiện vật tương đối to và thô, chủ yếu dùng để sử dụng trong kỹ thuật khoan tách lõi.

Trong khi đó, mũi khoan Thác Hai rất nhiều hiện vật được mài trau chuốt, đánh bóng toàn thân đạt đến mức độ hoàn mỹ, được sử dụng trong kỹ thuật khoan xuyên tâm để chế tạo đồ trang sức (hạt chuỗi...).

Bảo Trâm (Bảo tàng Đắk Lắk)

Xác tàu buôn bằng gỗ sồi dài 24m và rộng 9m bị chôn vùi dưới thành phố Tallinn, nơi từng chìm dưới nước biển hàng trăm năm trước.

Một trong những cảng lớn nhất ở biển Baltic, cảng Tallinn, cũng là một trong những cảng lâu đời nhất Bắc Âu. Hôm 20/4, xác một con tàu 700 tuổi thuộc Liên minh Hanse được phát hiện ở độ sâu 1,5m bên dưới những con phố của Tallinn, thủ đô Estonia. Ở thời kỳ đỉnh cao, Liên minh Hanse gần như độc quyền với toàn bộ việc mua bán hàng hải ở biển Bắc và biển Baltic thời Trung cổ.

Xác tàu buôn của Liên minh Hanse nằm ở độ sâu 1,5 m dưới những con phố của Tallinn, thủ đô Estonia. (Ảnh: Patrik Tamm/ERR)

Đây là xác tàu lớn nhất thuộc loại này từng được phát hiện. Nơi con tàu "an nghỉ" thuộc cửa sông Harjapea cũ, một tuyến đường thủy không còn tồn tại. Người ta tình cờ tìm thấy nó trong quá trình xây dựng một tòa nhà văn phòng trên phố Lootsi, Tallinn. Công việc xây dựng dự kiến bị trì hoãn ít nhất hai tháng để các nhà khảo cổ khai quật.

Xác tàu mới phát hiện được lưu giữ tốt đến mức có thể vượt qua kỷ lục về mức độ bảo quản của tàu buôn Trung cổ Bremen Cog. Tàu Bremen Cog được phát hiện ở Weser, Đức, năm 1962. Các chuyên gia đã mất gần 40 năm để tái tạo nó và trưng bày trong Bảo tàng Hàng hải Đức. Kết quả phân tích niên đại gỗ cho thấy, con tàu của Liên minh Hanse tồn tại từ năm 1298, cổ hơn Bremen Cog 82 năm.

"Xác tàu Tallinn rất tốt so với Bremen Cog. Con tàu dài 24 m và rộng 9 m. Những tấm ván từ đáy tàu lên cao 3 m vẫn còn nguyên vẹn. Con tàu được đóng từ những tấm ván và khúc gỗ sồi lớn. Nó có các lớp ván chồng lên nhau, bịt kín bằng lông động vật và hắc ín", nhà khảo cổ học Mihkel Tammett cho biết.

"Chúng tôi cũng tìm thấy chất liệu len dùng để đóng gói, một số công cụ và các mảnh giày da thời Trung cổ. Công cuộc khai quật đang diễn ra và chúng tôi hy vọng sẽ phát hiện nhiều hơn nữa", Tammett bổ sung.

Xác tàu buôn dài 24m, rộng 9m nằm trong công trường xây dựng ở Tallinn. (Ảnh: Patrik Tamm/ERR)

Năm 2008, cách xác tàu Tallinn hiện tại khoảng 50 m, người ta cũng tìm thấy một xác tàu khác. Xung quanh Tallinn có nhiều xác tàu vì toàn bộ khu vực này từng là biển cho đến cuối thế kỷ 18. Vào thế kỷ 13, nơi đây chìm sâu dưới 2 m nước biển.

Cuối những năm 1930, xung quanh Tallinn ngập tràn tro và rác thải sinh hoạt. Tàu thuyền có thể đã bị đánh chìm ở đây một cách cố ý hoặc vùi lấp dần theo thời gian. "Có lẽ có những dải cát ngầm ở nông hơn, khó lập bản đồ vì chúng thay đổi hình dạng và vị trí do băng trôi và bão. Xác tàu mới phát hiện nằm ở một trong những dải cát như vậy bên dưới lớp trầm tích", Tammett nói.

Dù kích thước cồng kềnh, tàu buôn của Liên minh Hanse được ưa chuộng do đáy phẳng, không gian chứa hàng lớn và dễ vận hành. Tuy nhiên, kích thước lớn khiến các chuyên gia gần như không thể di chuyển nó liền một khối, theo Ragnar Nurk, nhà khảo cổ học của chính quyền thành phố Tallinn. "Hiện có hai giải pháp chính: nó sẽ được đưa đến bảo tàng hàng hải hoặc khu vực bảo quản xác tàu ở vịnh Tallinn, gần đảo Naissaar", ông nhận định.

Theo VnExpress