Các nhà nghiên cứu phát hiện xác tàu của Tây Ban Nha với nhiều dụng cụ và vũ khí, gặp nạn từ thế kỷ 17 nhưng vẫn được bảo quản nguyên vẹn.

(Vnexpress)

 Tháng 7/2011, nhóm chuyên gia khảo cổ học phát hiện xác tàu đắm ở độ sâu 12 m, ngoài khơi Panama. Sau khi nghiên cứu, họ đã khám phá câu chuyện lịch sử về con tàu này.

 Tàu chở hàng của Tây Ban Nha có tên Nuestra Señora de Encarnación, được thiết kế và lắp đặt ở Veracruz, Mexico. Nó là phương tiện thuộc hạm đội Firme, một trong những nguồn đem lại lợi nhuận kinh tế cho Tây Ban Nha trong thế kỷ 17. Năm 1681, tàu bị nhấn chìm trong một cơn bão lớn.

 Fritz Hanselmann, chuyên gia khảo cổ học dưới nước của Đại học Texas, Mỹ, cho biết họ tình cờ phát hiện con tàu này khi tìm kiếm dấu vết của phương tiện từng chở tay cướp biển khét tiếng Henry Morgan.

 

Họ sử dụng cảm biến và phát hiện dấu hiệu của kim loại trước cửa sông Chagres. Một nhóm thợ lặn được cử xuống tìm kiếm, xác định vị trí của con tàu cùng hàng hóa. Con tàu 334 tuổi được bảo quản tốt vì nằm dưới lớp cát bùn dày gần một mét.

 

Nhóm chuyên gia tìm thấy trên tàu 100 chiếc hộp, đựng kiếm, lưỡi kiếm, kéo, đinh, ngoài ra còn có đồ gốm, thùng gỗ và các con dấu bằng chì. Khoảng 20 hiện vật được khôi phục từ con tàu trong các đợt lặn năm 2012 và 2014.

 

Một lưỡi kiếm được tìm thấy trên tàu Encarnación.

 

Các con dấu niêm phong hàng hóa được tìm thấy trên tàu.

Anh Hoàng (Theo National Geographic)

Ngày 12/5, Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam phối hợp với Hội VHNT tỉnh Quảng Ngãi tổ chức lễ khai mạc triển lãm ảnh Đất và người trên quê hương Hải đội Hoàng Sa.

Hình ảnh triển lãm tại công viên Ba tơ

Triển lãm trưng bày 92 tác phẩm của 43 tác giả đến từ 23 tỉnh, thành phố trong cả nước trong đó có khoảng 50 tác phẩm về biển đảo với 4 bộ ảnh, bao gồm nhiều ảnh trong một tác phẩm. Các tác phẩm đã phản ánh đa dạng về con người, phong cảnh, cuộc sống của người dân Quảng Ngãi từ đảo Lý Sơn - đảo tiền tiêu của Tổ quốc đến các huyện miền núi Sơn Tây, Trà Bồng, Ba Tơ và Minh Long. Miền đất Quảng Ngãi nổi tiếng về những trang sử hào hùng và tinh thần cách mạng, nền văn hoá lâu đời, nhiều danh lam thắng cảnh đẹp…Bên cạnh đó, Quảng Ngãi còn có lễ hội cầu ngư, đua thuyền của ngư dân vùng biển, đua thuyền tứ linh trên biển; lễ tế lính Hoàng Sa…

Chính vì vậy, tất cả hình ảnh đó luôn là niềm xúc cảm để văn nghệ sĩ thể hiện rất nhiều trong các tác phẩm sáng tác của mình. Bằng ánh sáng, đường nét, màu sắc…và bằng cả con tim yêu thương nồng nàn với xứ Quảng, các nghệ sĩ nhiếp ảnh đã ghi lại qua ống kính những hình ảnh đất và người trên quê hương Hải đội Hoàng Sa thật tinh tế.

Cùng ngày, tại Thư viện tổng hợp tỉnh Thanh Hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức khai mạc "Triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - những bằng chứng lịch sử và pháp lý". Triển lãm trưng bày nhiều tư liệu, văn bản, hiện vật, ấn phẩm và gần 100 bản đồ, trong đó có Châu bản triều Nguyễn, phiên bản của các văn bản hành chính của chính quyền Việt Nam Cộng hòa ở miền Nam Việt Nam ban hành trong thời kỳ 1954-1975, các văn bản hành chính của Nhà nước Việt Nam ban hành từ năm 1975 đến nay trong việc quản lý 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa... Các tư liệu lịch sử được trưng bày đã một lần nữa khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam đối với hai quẩn đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức, tinh thần đoàn kết, ý thức trách nhiệm của nhân dân trong việc bảo vệ vững chắc chủ quyền đất nước.

Josdar

Viện Khảo cổ học đã nhận được Quyết định số 1471/QĐ-BVHTTDL ngày 07 tháng 5 năm 2015 của Bộ VHTTDL về việc khai quật khảo cổ tại di tích chùa Bách Môn.

Theo đó, Bộ VHTTDL cho phép Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật tại di tích chùa Bách Môn thuộc xã Việt Đoàn, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian từ ngày 19/5/2015 đến ngày 30/6/2015, trên diện tích 200m2. Chủ trì khai quật là TS Trịnh Hoàng Hiệp, Viện Khảo cổ học.

Chùa Bách Môn (Bắc Ninh)

Trong thời gian khai quật, các cơ quan được cấp giấy phép có trách nhiệm tuyên truyền cho nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hoá ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa. Những hiện vật thu được trong quá trình khai quật phải được tạm nhập vào Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh để giữ gìn, bảo quản; Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý và báo cáo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phương án bảo vệ và phát huy giá trị những hiện vật đó. Sau khi kết thúc đợt khai quật, chậm nhất 03 (ba) tháng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh và Viện Khảo cổ học phải có báo cáo sơ bộ và sau 01 (một) năm phải có báo cáo khoa học gửi về Cục Di sản văn hóa. Khi công bố kết quả của đợt khai quật, các cơ quan được cấp giấy phép cần trao đổi với Cục Di sản văn hóa. Cục Di sản văn hóa có trách nhiệm theo dõi, kiểm tra đợt khai quật nói trên đúng với nội dung Quyết định. 

Josdar

Hội thảo do bộ môn Khảo cổ học khoa Lịch sử và Trung tâm Hỗ trợ Nghiên cứu châu Á (ĐH Quốc gia Hà Nội), tổ chức tại Hà Nội trong hai ngày 7/5 và 8/5/2015. Trong đó ngày 7/5/2015 tổ chức Hội thảo tại phòng 701 nhà E Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội. Ngày 8/5/2015 tổ chức đi khảo sát di tích bãi cọc Bạch Đằng (Quảng Yên, Quảng Ninh). Hội thảo quy tụ 29 tham luận của các chuyên gia trong các lĩnh vực khảo cổ học, lịch sử, văn hóa, kỹ thuật… với 3 nội dung chính: Quá trình chiếm lĩnh và khai thác các vùng biển đảo Việt Nam; Kết quả nghiên cứu khảo cổ học biển đảo Việt Nam; Ứng dụng một số lý thuyết và phương pháp trong nghiên cứu và khai thác di sản khảo cổ học biển đảo Việt Nam.

Các cuộc khai quật các di tích trên các đảo ven bờ, Trường Sa và các tàu đắm từ thập niên 90 (thế kỷ XX) trong vùng biển Việt Nam chính là những bước đi đầu trong việc nghiên cứu khảo cổ học biển đảo Việt Nam. Khảo cổ học biển đảo nên được hiểu là nghiên cứu các di tích khảo cổ học dưới nước, các vùng ven biển và các đảo.

Gắn với biển đảo, những thành tựu khảo cổ học nổi bật nhất của Việt Nam trong thời gian qua chủ yếu vẫn là các đợt trục vớt cổ vật của xác tàu đắm tại Sa Huỳnh, Cù Lao Chàm, Vũng Tàu... và việc tìm thấy hàng loạt di vật thời Trần, Lê, Nguyễn tại các đảo thuộc quần đảo Trường Sa. Tuy nhiên, trên thực tế, việc trục vớt cổ vật hầu hết đều thực hiện theo hình thức liên kết và sử dụng kỹ thuật, kinh phí của đối tác (đa phần là các công ty nước ngoài). Còn lại, việc khai quật trên các đảo xa bờ gặp rất nhiều khó khăn cả về mặt kinh phí và chủ trương.

Các đại biểu trao đổi tại Hội thảo (Ảnh: Hoàng Diệp)

"Với đường bờ biển dài và gần 1 triệu km2 mặt biển, tiềm năng của khảo cổ biển đảo Việt Nam là vô cùng lớn" – PGS.TS Lâm Mỹ Dung (ĐH Quốc gia HN) - chia sẻ. Tuy nhiên, với một quốc gia đang phát triển, khó khăn chính của chúng ta là những đòi hỏi đầu tư khổng lồ về kỹ thuật, phương tiện và đào tạo chuyên gia trong lĩnh vực này. TS Lê Thị Liên cho biết “Chi phí cho nghiên cứu khảo cổ học dưới nước gấp khoảng 6 lần so với một cuộc nghiên cứu khảo cổ tương tự trên đất liền”.

Năm 2013, với việc thành lập Phòng Khảo cổ học dưới nước tại Viện Khảo cổ Việt Nam, chuyên ngành này mới thoát khỏi tình trạng "ba không" (không chuyên gia, không máy móc và không kinh phí). Tuy vậy từ khi thành lập đến nay, các trang thiết bị chuyên biệt để nghiên cứu khảo cổ học dưới nước của Phòng Khảo cổ học dưới nước hầu như không có gì.

Các đại biểu tham dự Hội thảo (Ảnh: Hoàng Diệp)

Trong bối cảnh ấy, các bước đi trong lĩnh vực khảo cổ biển đảo của Trung Quốc khiến những chuyên gia Việt Nam rất lo lắng. Cụ thể đến nay, quốc gia này đã có đội ngũ 710 chuyên gia lặn, đã thành lập bảo tàng Con đường Tơ lụa trên biển tại Quảng Đông, đã có các cơ quan nghiên cứu đặc thù tại 10 tỉnh ven biển.

Đặc biệt, theo TS Trương Minh Huy Vũ (Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn TP.HCM), tất cả các kết quả nghiên cứu đều được truyền thông theo hướng phục vụ cho những lập luận nhằm thiết lập cái gọi là "Di sản Con đường Tơ lụa trên biển" bao trùm phần lớn biển Đông. Trung Quốc chủ trương dần thay đổi nhận thức bằng các hoạt động thực tiễn.

"Trong bối cảnh này, có lẽ chúng ta rất nên chú trọng tới việc liên kết với nhiều quốc gia khác để đưa ra những nghiên cứu chính xác, nhằm đưa ra các hiểu biết khách quan trong học thuật. Bên cạnh đó cần có sự liên kết các đơn vị có thế mạnh trong nước về tàu thuyền, lặn, thiết bị dưới nước… để có thể dần tự chủ về nguồn lực tại chỗ" - TS Vũ nói.

Theo TS Lê Thị Liên (Viện Khảo cổ học), để có một trung tâm khảo cổ học dưới nước hiệu quả, các học giả quốc tế đã tư vấn giải pháp trước mắt: Việt Nam cần tổ chức đào tạo bài bản và đưa đi tập huấn thường xuyên tại nước ngoài để sớm có được những chuyên gia ở trình độ đại học, hoặc sau đại học về khảo cổ dưới nước. Có nghĩa, không thể muộn hơn nữa, một kế hoạch về thời gian, kinh phí, con người và bộ máy vận hành cần được xây dựng ngay. Ngành khảo cổ học biển đảo của Việt Nam cần sớm vượt qua giai đoạn "khởi động" để bắt đầu lộ trình của mình.

Hội thảo thống nhất cần có kiến nghị thúc đẩy nghiên cứu khảo cổ học biển đảo, chiến lược tuyên truyền về chủ quyền biển đảo gửi Hội đồng tư vấn chính sách. Bộ môn Khảo cổ học tiến hành mở chuyên đề giảng dạy về khảo cổ học biển đảo tại trường Đại học Quốc gia Hà Nội.

Josdar