Trần Đức Lương

                               Chủ tịch danh dự Hội Khảo cổ học VN

                            Nguyên Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam

          Thưa các vị lãnh đạo Hội tiền sử Ấn Độ- Thái Bình Dương;

            Viện Khoa học xã hội Việt Nam; Viện Khảo cổ học Việt Nam,

             Thưa các quí vị khách quý,

            Thưa quý bà, quý ông.

            Nhân danh Chủ tịch danh dự Hội Khảo cổ học Việt Nam và cá nhân tôi xin nhiệt liệt chào mừng Đại hội lần thứ 19 Hội Tiền sử Ấn Độ - Thái Bình Dương lần đầu tiên được tổ chức tại Hà Nội, thủ đô của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nhiệt liệt chào mừng trên 400 đại biểu từ 33 quốc gia và vũng lãnh thổ trên thế giới và trên 100 nhà khoa học Việt Nam tham dự đại hội này. Chúc đại hội thành công tốt đẹp.

            Thưa quý vị, tôi rất quan tâm đến 4 nội dung chính của đại hội đã được Ban lãnh đạo Hội và Ban tổ chức đề ra:

            - Văn hoá và sự phát triển của Thế Pleistocen.

            - Lịch sử văn hoá trong Thế Holocen.

            - Các vấn đề trọng tâm liên quan đến các lĩnh vực như sinh học, xã hội, môi trường...

            - Quản lý và giáo dục di sản.

            Theo tôi được biết thì đây cũng chính là những nội dung xuyên suốt mà Hội Tiền sử Ấn Độ- Thái Bình Dương đã theo đuổi và đạt được nhiều thành tựu to lớn trong suốt 18 kỳ đại hội trước đây.

            Nói đến Thế Pleistocen và Thế Holocen là chúng ta nói đến Kỷ Đệ tứ, Kỷ xuất hiện con người trên trái đất, nói đến lịch sử của xã hội loài người. Văn hoá là phạm trù riêng có của con người và loài người. Một trong những mục tiêu của chúng ta khi nghiên cứu về quá khứ, về văn hoá của xã hội loài người là để có thể rút ra từ lịch sử những kết luận soi sáng cho sự phát triển trong hiện tại và định hướng cho tương lai.

            Theo tinh thần đó, nhân diễn đàn này tôi muốn được bày tỏ với quý vị đôi điều suy nghĩ của tôi về một trong những vấn đề mang tầm vóc thời đại: Đó là vấn đề biến đổi khí hậu toàn cầu và mực nước biển dâng đang xảy ra.

            Hiện tượng nhiệt độ bề mặt trái đất đang liên tục ấm nóng lên, kéo theo sự rối loạn của chế độ thời tiết khí hậu đang đe dọa cuộc sống của con người trên khắp hành tinh, nhất là ở những nước nghèo đông dân, đời sống còn ở trình độ phát triển nông nghiệp lạc hậu; Hiện tượng nước biển dâng liên tục dâng cao đang đe doạ trực tiếp đến nơi ăn chốn ở của hàng trăm triệu người dân đang sinh sống ở các quần đảo và các vùng đồng bằng ven biển có cao độ thấp so với mặt biển hiện tại. Việt Nam là một trong những nước bị đe doạ nghiêm trọng.

            Các nhà khoa học trên khắp thế giới đã và đang được huy động nghiên cứu làm sáng tỏ nguyên nhân của hiện tượng này và đề xuất các giải pháp ứng phó với hiểm họa này. Tuyến chủ đạo của các kết luận hiện nay là: về nguyên nhân: các loại khí thải nhân tạo gây hiệu ứng nhà kính làm tăng hấp thụ năng lượng trên bề mặt địa cầu. Về giải pháp: phải có sự đồng tâm hiệp lực quốc tế trong một lộ trình giảm khí thải nhân tạo đủ nhanh trên phạm vi toàn cầu, trước hết là ở những nước tạo ra lượng khí thải lớn nhất. Minh chứng khoa học cho các kết luận này là điều không phải bàn cãi. Tuy nhiên, còn có ý kiến khác cho rằng những kết luận đó đúng song chưa đủ. Những nghiên cứu của các nhà đọa chất học và khảo cổ học về Kỷ Đệ tứ đã cho thấy rằng Kỷ Đệ tứ không hề là Kỷ có chế độ khí hậu thời tiết bình ổn. Trong Kỷ Đệ tứ đã xảy ra nhiều chu kỳ băng hà - gian băng kéo theo sự biến động lớn về thời tiết khí hậu và mực nước biển dâng hạ với biên độ lớn. Băng hà cuối cùng diễn ra vào cuối Pleistocen cách ngày nay 20.000 năm, lúc đó mực nước biển ở các vùng biển quanh Đông Nam Á đã hạ thấp đến -120m so với mực nước biển hiện tại. Vào khoảng 6000 năm cách ngày nay, với biển tiến Flandrian mực nước biển đã dâng cao hơn mức nước biển hiện tại 4- 6m. Từ đó đến nay là một quá trình biển thoái song không một chiều, có những thời đoạn dừng và dâng tuy với biên độ không lớn (1- 2m). Nguồn năng lượng tạo nên các biến đổi này đương nhiên là từ những biến động nội tại của trái đất thông qua động đất, núi lửa, phun trào đáy đại dương.v.v... (những thời đó chưa có vấn đề khí thải nhân tạo gây hiệu ứng nhà kính). Cần lưu ý rằng những hiện tượng này đã và đang được gia tăng cả về tần suất và cường độ ở nhiều nơi trên thế giới trong những năm gần đây. Các tài liệu khảo cổ học cho thấy các cộng đồng dân cư cổ trên cả vùng Đông Nam Á đã từng trải qua ứng phó với những diễn biến thời tiết và mực nước biển dâng hạ trong từng thời đoạn. Trong các thời cổ đại, khi trình độ phát triển còn rất thấp và mật độ dân cư còn rút lui. Tuy nhiên, cùng với thời gian, con người đã phát triển rất nhanh về dân số, địa bàn cư trú lại tập trung với mật độ cao ở các vùng đồng bằng thấp, ven biển, hải đảo. Họ đã bắt buộc phải vừa thích nghi vừa ứng phó từng phần bằng việc xây dựng các công trình hạ tầng như: đê, đập, kênh, cống, trạm bơm; điều chỉnh nơi cư trú, dự trữ nguồn lực xã hội v.v...

            Nói những điều này, tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng trong nhận thức không nên chỉ đề cập một chiều, dẫn đến tâm lý thụ động chờ đợi việc khí thải nhà kính trên phạm vi toàn cầu, mà từng quốc gia, dân tộc phải có một chương trình đủ tầm vóc vừa tham gia tích cực nhất vào giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, vừa tích cực xây dựng hệ thống các công trình hạ tầng nhà kính, vừa tích cực xây dựng hệ thống các công trình hạ tầng kỹ thuật và xã hội nhằm đủ sức “chung sống với biến đổi khí hậu toàn cầu và mực nước biển dâng”. Việc giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, nhất là từ các nước phát triển đối với các nước nghèo, các nước bị uy hiếp nặng như Việt Nam rất cần những hỗ trợ đủ lớn và đủ tích cực. Việt Nam rất cần xây dựng một hệ thống đê liên hoàn biển- sông đủ bền vững; hệ thống cống điều tiết lớn ở các cửa sông và nhánh sông lớn; hệ thống các trạm bơm thoát nước cho các vùng bị ngập úng nặng; hệ thống các công trình dự phòng ở những vùng có nguy cơ lũ lụt và hạn háng nặng v.v...

            Những nghiên cứu chuyên sâu của các nhà khảo cổ học, địa chất học và các ngành khoa học có liên quan về những biến động của thời tiết khí hậu trong mối tương quan với đời sống của các cộng đồng cư dân cổ, nhất là trong Thế Holocen, sẽ giúp ích rất nhiều cho nhận thức và cho việc hoạch định các chủ trương, chính sách của các quốc gia, dân tộc trong hiện tại và trong tương lai.

            Mọi người đều biết, trong tháng 12 tớí đây tại Copenhagen- thủ đô Đan Mạch sẽ diễn ra một sinh hoạt quốc tế lớn- hội nghị thượng đỉnh toàn cầu để bàn thảo chuyên đề về vấn đề này. Điều đáng lo ngại là, theo các nguồn tin quốc tế việc hưởng ứng của Nguyên thủ các nước, nhất là các nước lớn xem ra còn chưa đủ rõ ràng kể cả trong việc cam kết giảm khí thải nhà kính cũng như việc hỗ trợ tài chính và công nghệ cho các nước nghèo, các nước bị đe doạ nghiêm trọng.

            Tôi kêu gọi đại hội chúng ta, các nhà khoa học tham dự đại hội hãy dùng tri thức và uy tín cả mình lên tiếng và tác động thích đáng đến cộng đồng quốc tế và từng quốc gia về vấn đề đang đe dọa nghiêm trọng cuộc sống nhân loại này.

            Rất mong được sự chia sẻ và quan tâm của quý vị.

            Xin cám ơn.

• 31/12/2009 15:57 - Khai quật nơi cư trú của cư dân cổ tại Hà Nội
• 31/12/2009 15:53 - Phát hiện hàng ngàn cổ vật quý
• 31/12/2009 10:28 - Tiếp tục khai quật di chỉ khảo cổ học Bãi Cọi, Hà Tĩnh
• 31/12/2009 10:26 - Phát hiện 2 mộ cổ hơn 2.000 năm tuổi
• 31/12/2009 10:25 - Thanh Hóa: Công bố nghiên cứu di chỉ hang Con Moong

• 19/12/2009 16:01 - Nhiều phát hiện khảo cổ mới tại di tích Bờ Lũy
• 19/12/2009 16:00 - Tuyên Quang phát hiện di tích có niên đại hơn 10.000 năm
• 26/11/2009 18:20 - Khảo cổ học cộng đồng - con đường phải tới
• 26/11/2009 17:45 - 100 cổ vật Việt Nam đầu tiên được trưng bày tại bảo tàng Mỹ
• 26/11/2009 17:16 - Khảo cổ di sản văn hóa lòng hồ Thủy điện Sơn La

Từ ngày 10 –14/12, đoàn cán bộ của Viện Khảo cổ học Việt Nam cùng 3 chuyên gia của Cộng hoà Pháp về Cổ nhân học, Cổ sinh học và Địa chất học phối hợp với Bảo tàng Tuyên Quang tiến hành khai quật tại hang Đá Đen, thuộc thôn Thống Nhất 2, xã Yên Phú, huyện Hàm Yên. Các nhà khảo cổ học Việt Nam và chuyên gia của Cộng hoà Pháp đã tìm thấy số lượng lớn xương, răng động vật hoá thạch có niên đại cách ngày nay trên 10 vạn năm. Qua nghiên cứu địa tầng tại hang Đá Đen, các nhà khảo cổ học khẳng định, tại đây đã từng tồn tại 3 lớp trầm tích văn hoá thuộc 3 giai đoạn khác nhau. Trong đó, đáng chú ý là tại 3 lớp trầm tích văn hoá, đã tìm thấy hàng trăm hiện vật là những xương răng động vật, như: lợn, khỉ, tê giác, hươu nai… tập trung chủ yếu ở lớp văn hoá thứ nhất và lớp văn hoá thứ 2. Đặc biệt, tại đây các nhà khảo cổ học cũng đã tìm thấy xương răng của loài vượt người trong giai đoạn tiến hoá để trở thành người khôn ngoan. Tất cả các hiện vật này đều trong tình trạng hoá thạch. Hiện, việc xác định chính xác niên đại của các cổ vật tại di tích Đá Đen đang được các nhà khảo cổ học và chuyên gia của Cộng hoà Pháp làm rõ./.

• 31/12/2009 10:28 - Tiếp tục khai quật di chỉ khảo cổ học Bãi Cọi, Hà Tĩnh
• 31/12/2009 10:26 - Phát hiện 2 mộ cổ hơn 2.000 năm tuổi
• 31/12/2009 10:25 - Thanh Hóa: Công bố nghiên cứu di chỉ hang Con Moong
• 28/12/2009 09:54 - Phát biểu của Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương tại lế khai mạc Hội nghị IPPA
• 19/12/2009 16:01 - Nhiều phát hiện khảo cổ mới tại di tích Bờ Lũy

• 26/11/2009 18:20 - Khảo cổ học cộng đồng - con đường phải tới
• 26/11/2009 17:45 - 100 cổ vật Việt Nam đầu tiên được trưng bày tại bảo tàng Mỹ
• 26/11/2009 17:16 - Khảo cổ di sản văn hóa lòng hồ Thủy điện Sơn La
• 26/11/2009 17:15 - Di tích người tiền sử được phát hiện ở Vịnh Hạ Long
• 26/11/2009 17:10 - Phát hiện mới về Hoàng thành Thăng Long

Cán bộ Viện Khảo cổ học Việt Nam và Bảo tàng Tuyên Quang đã phát hiện di chỉ c­ư trú thuộc thời đại kim khí ở chân núi chùa Thiện Kế, xã Thiện Kế. Cách đây vài năm, bà con thôn Thiện Phong san phẳng một khoảng đất, d­ưới chân núi tạo trước cửa chùa một bãi đất phẳng làm sân thi vật phục vụ ngày hội chùa Thiện Kế, vô tình đã san bạt một phần diện tích của một di chỉ c­ư trú của c­ư dân thời Hùng Vương trên đất Sơn D­ương. Căn cứ vào vách taluy, ta có thể quan sát thấy một tầng văn hóa khảo cổ dày khoảng 1,1m - 1,2m nằm sâu d­ưới lớp đất mặt khoảng 20cm. Địa tầng sâu 1,4m, từ trên xuống d­ưới có những lớp đất nh­ư sau:

- Lớp mặt dày không đều từ 0,15m - 0,20m màu nâu nhạt, tơi xốp, chứa  mảnh gốm sứ hiện đại.

- Lớp văn hóa khá thuần nhất, dày 1,1m - 1,2m màu nâu sẫm, chứa di vật khảo cổ có những mảnh than cháy.

 - Lớp sinh thổ: màu nâu sẫm, khá cứng, có nhiểu đá tảng xen lẫn, đây là mặt bằng nguyên thủy của cư­ dân thời kim khí Thiện Kế.

Hiện vật thu đư­ợc gồm đồ gốm 187 mảnh: 12 mảnh miệng (8 miệng loe, 4 miệng thẳng), 2 mảnh đáy bằng, 1 mảnh chân giò gốm, 172 mảnh thân. 153/187 mảnh có hoa văn gồm: 138 mảnh hoa văn thừng (98 thừng mịn, 40 thừng thô), 13 hoa văn khắc vạch, 3 khắc vạch kết hợp in chấm cuống rạ (trên bản miệng).

Căn cứ vào các tài liệu phát hiện được, cho thấy đây là di chỉ cư­ trú của ng­ười Hùng V­ương thuộc giai đoạn Gò Mun, có niên đại cách đây khoảng 2.500 - 3.000 năm. Đây là lần đầu tiên chúng ta phát hiện đ­ược di chỉ cư­ trú có tầng văn hóa nguyên vẹn của ngư­ời thời đại Hùng V­ương trên đất Tuyên Quang.

Qua giám định tầng văn hoá và hiện vật, bước đầu chúng tôi cho rằng, Thiện Kế là một làng cổ, có thể xếp vào loại hình di tích thuộc văn hoá Gò Mun thuộc thời kỳ tiền Đông Sơn ở miền Bắc Việt Nam.

Di tích thuộc địa phận thôn Phố Giò, xã Thiện Kế (Sơn D­ương). Di tích này nằm trong một thung lũng rộng, trải dài theo h­ướng Bắc - Nam, hiện đang canh tác trồng lúa. Cách di tích khoảng hơn 400 m về phía tây là dòng sông Phó Đáy chảy dọc thung lũng.

Di tích gồm một tấm đá phiến magma biến chất (gọi là tấm trần), có hình khối giống một con thuyền, với hai bề mặt khá phẳng, chiều dài gần 3 m, rộng từ 0,9 - 1m, dày từ0,30m - 0,35m, phân bố theo hư­ớng bắc - nam. Trên bề mặt và ở các rìa cạnh của tấm đá đã bị lớp phong hoá bao phủ rất dày. Đáng chú ý là ở mỗi một đầu tấm đá đ­ược kê cao trên một số tảng đá to hình nêm, chôn rất sâu trong lòng đất. Tất cả tảng đá kê phía dư­ới có cùng chất liệu với tấm trần bên trên. Hiện tại, tấm đá lớn đ­ược kê cao hơn mặt đất 0,45m (ảnh trên).

Kết quả điều tra dân tộc học quanh vùng cho thấy, đồng bào dân tộc Sán Dìu ở đây đã có lịch sử cư­ trú hơn 300 năm. Họ có tục thờ thần đá ở trên ngọn núi lớn gần đó, nh­ưng tuyệt nhiên không hay biết gì về những di tích cự thạch trên. Cũng không có truyền thuyết dân gian nào liên quan đến di tích trên. Đoàn khảo sát cho rằng, đây chính là loại hình di tích khảo cổ ít gặp trên đất n­ước ta, loại hình di tích Dolmel, một trong những loại hình của văn hoá Cự thạch, còn gọi là văn hoá Đá lớn (Megalithic culture). Di tích Dolmen ở Thiện Kế có cấu trúc t­ương tự với di tích Cự thạch ở Cao Bằng, Bắc Giang và Sóc Sơn (Hà Nội).

Theo các tài liệu khảo cổ học, Dolmen là một trong những loại hình di tích Cự thạch đ­ược phát hiện nhiều nơi trên thế giới. Ở khu vực Đông Nam Á, loại di tích này tìm thấy nhiều ở Lào, Malaysia, Indonesia... Trong quá trình nghiên cứu và khai quật, ngư­ời ta đã phát hiện đ­ược nhiều hiện vật khảo cổ chôn theo trong các Dolmen nh­ư đồ đá mài, đồ gốm và đồ kim loại bằng đồng hoặc sắt.

Di tích Cự thạch Thiện Kế có thể liên quan đến tục thờ Thần đá của các cư­ dân tiền sử nơi đây.

Việc xác định niên đại cho di tích Cự thạch ở Thiện Kế đ­ược các nhà nghiên cứu đặt trong mối liên hệ so sánh với các di tích đồng loại trong khu vực. Tr­ước mắt, xác định niên đại khoảng sau Công nguyên vài ba thế kỷ (gần 2.000 năm cách nay) khi mà nền văn hóa Đông Sơn vẫn tồn tại trên những vùng núi phía Bắc. Điều đó khá phù hợp với những tài liệu khảo cổ học về loại hình di tích đá lớn ở khu vực Đông Nam Á và là điều lý thú, thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trong thời gian tới. 

• 26/11/2009 10:37 - Quanh ấn quý Trần Triều Quốc Bảo vừa phát lộ
• 26/11/2009 10:35 - Phát hiện một quan tài cổ
• 26/11/2009 10:23 - Phát hiện mới về Hoàng thành Thăng Long
• 26/11/2009 10:23 - Phát lộ cung điện thời Trần lớn nhất từ trước tới nay
• 26/11/2009 10:21 - Phát hiện 4 bản mộc cổ và tượng đá quý ở Hà Tĩnh

• 26/11/2009 10:19 - Khám phá xác ướp người Việt
• 26/11/2009 10:17 - Cát Tiên, câu hỏi còn bỏ ngỏ
• 26/11/2009 10:16 - Khảo cổ di sản văn hóa lòng hồ Thủy điện Sơn La
• 26/11/2009 10:12 - Di tích người tiền sử được phát hiện ở Vịnh Hạ Long
• 26/11/2009 10:01 - Hội thảo khoa học quốc tế 100 năm phát hiện và nghiên cứu văn hoá Sa Huỳnh

Những phát hiện vô giá

Trong suốt hơn 20 năm, Viện Khảo cổ học Việt Nam, Trung tâm khảo cổ học - Viện KHXH vùng Nam Bộ và Bảo tàng Lâm Ðồng đã phối hợp tổ chức tám cuộc khai quật. Dưới lòng đất Cát Tiên đã xuất lộ dần những di vật vô cùng quý giá. Suốt dọc bờ bắc sông Ðồng Nai, trong chiều dài gần 20 km, một quần thể di tích dần dần hiện ra. Ðó là hàng chục ngôi đền tháp, đền mộ lớn nhỏ hoàn toàn khác nhau về chi tiết nhưng lại hòa quyện trong kiểu dáng, vươn lên trong một không gian huyền diệu, thể hiện một thế giới tâm linh bí ẩn, kỳ vĩ. Ðó là vô vàn những hiện vật quý báu: những cặp ngẫu tượng linga- yoni, biểu tượng của cư dân cổ xưa với tín ngưỡng phồn thực; là những bức tượng phúc thần Ganesa, Siva, Uma... bằng chất liệu đá quý, thủy tinh và kim loại. Ðặc biệt, tại đây các nhà khảo cổ học đã phát hiện được hàng trăm lá vàng và phù điêu bằng vàng với kỹ thuật vẽ nổi và khắc chìm điêu luyện. Ở trên đó là những hình ảnh chung một chủ đề tôn giáo thần bí với tín ngưỡng "thần mẹ" như thần Siva, nam thần, nữ thần...; hình ảnh các tu sĩ, vũ nữ, người dâng lễ, chiến binh...; muông thú dưới dạng vật tổ và hoa lá...  

Hiện vật phát hiện được từ di tích Cát Tiên ngày càng nhiều và phong phú. Theo TS Lê Ðình Phụng: "Ðây là khu di tích thu được hiện vật nhiều về số lượng, các hiện vật được chế tác từ nhiều chất liệu có giá trị nhất không những ở vùng Ðông Nam Bộ mà cả vùng đất phương nam trong lịch sử. Quy mô kiến trúc, số lượng hiện vật hòa nhập với nhau thành một thể thống nhất đã khẳng định đây là một khu di tích giữ vị trí trọng yếu trong lịch sử vùng đất phương nam".

Những bí ẩn chưa được giải mã

Văn hóa Cát Tiên ra đời trong thời gian nào và thuộc phong cách nghệ thuật nào? Ai là chủ nhân thật sự của di tích Cát Tiên? Sau những phát hiện đầu tiên, các nhà khảo cổ học tại TP Hồ Chí Minh dự đoán: Cát Tiên có thể là đô thị tôn giáo của Vương quốc Phù Nam thế kỷ II - VII (SCN).

Trong hai đợt khai quật mới nhất, các nhà khảo cổ đã phát hiện một phế tích kiến trúc bằng gạch của một đền thờ có hình vuông (3,35x3,35m), tiền điện xây theo hình bán nguyệt, mà theo đánh giá là "chưa hề thấy trước đây". Cũng tại lần khai quật này còn phát hiện tượng Phật cũng "chưa hề xuất hiện trong những lần khai quật trước". Ðặc biệt là một hộp kim loại hình bầu dục dài cỡ 9x18cm bằng bạc trên nắp chạm một con sư tử oai vệ, rồi con dấu bằng đá có khắc chữ cổ và máng nước thiêng (somasutra)... Từ những gì đã thấy, TS Ðào Linh Côn cho rằng, ở đây có yếu tố văn hóa bên ngoài, rất giống văn hóa Lưỡng Hà. Còn TS Bùi Chí Hoàng bổ sung thêm: Những hiện vật phát hiện lần này là một bằng chứng cho thấy, cư dân chủ nhân của vùng đất Cát Tiên cổ xưa đã có sự giao lưu mạnh mẽ với bên ngoài, và khung niên đại của di tích này có thể sớm hơn, khoảng từ thế kỷ IV-VIII, so với nhận định trước đây là thế kỷ VIII đến X...

Vẫn là những thách thức

Những giả thiết nêu trên vẫn còn bỏ ngỏ, nó như một thách thức đối với các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. "Có lẽ còn lâu mới xác định được chủ nhân của di tích Cát Tiên, vấn đề này không hề đơn giản", xin dẫn lời phát biểu của GS Phan Huy Lê - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tại cuộc hội thảo tổ chức tháng 12-2008 để khái quát cho khó khăn này.

Tại cuộc hội thảo nói trên với sự chủ trì của Cục Di sản- Bộ VH-TT và DL, có sự tham dự của nhiều nhà khoa học hàng đầu chuyên nghiên cứu về văn hóa Phù Nam, Chân Lạp, Chăm-pa và... Cát Tiên. Hội thảo này đã có 30 tham luận, ý kiến, thảo luận chung quanh các vấn đề: vị trí và giá trị của di tích văn hóa Cát Tiên trong mối quan hệ với văn hóa Óc Eo - Phù Nam, Chân Lạp và Chăm-pa; niên đại của di tích Cát Tiên; chủ nhân văn hóa Cát Tiên; khả năng và hướng tiếp tục nghiên cứu để có cơ sở khoa học xây dựng hồ sơ trình UNESCO đưa di tích vào danh mục Di sản văn hóa thế giới. Các nhà khoa học đều thống nhất rằng, di tích Cát Tiên không chỉ có ý nghĩa lớn đối với việc nghiên cứu các nền văn hóa cổ nước ta mà còn có giá trị trong khu vực. Dù vẫn còn một vài nhận thức có chỗ khác nhau, nhưng ý kiến chung đều cho rằng, khu di tích Cát Tiên là một thánh địa của tiểu vương quốc cổ chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Ðộ; Cát Tiên có mối quan hệ với Phù Nam nhưng không phải là thuộc quốc của Phù Nam, rất gần với dòng Chăm-pa nhưng không phụ thuộc vào Chăm-pa. Văn hóa Cát Tiên đứng giữa giao lưu hỗn dung cả ba nền văn hóa: Phù Nam, Chân Lạp và Chăm-pa...    

Xác định phong cách nghệ thuật, niên đại và chủ nhân của di tích Cát Tiên là một công việc có ý nghĩa vô cùng khó khăn nhưng là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, vì nó chính là tiền đề cho sự hoạch định những công việc tiếp theo. Ðặc biệt, đó là yếu tố cấp thiết nhằm có cái nhìn thống nhất giúp các nhà quản lý, các cơ quan chuyên môn đưa ra phương án tốt nhất cho việc bảo vệ, tu bổ và phát huy những giá trị của di tích. Việc lập hồ sơ trình UNESCO công nhận di tích Cát Tiên là Di sản Văn hóa thế giới cũng chưa thể thực hiện khi chúng ta chưa có câu trả lời cho những vấn đề cơ bản đó. Nói vậy, nhưng ngay cả khi các nhà khoa học chưa có cái nhìn thống nhất về những câu hỏi nêu trên thì việc bảo tồn và trùng tu di tích cũng cần phải được gấp rút tiến hành. Bởi, hiện trạng của những đền tháp sau khi khai quật là thả cho mưa nắng. Thách thức cho những phế tích ở Cát Tiên là nó nằm sát bên dòng sông Ðồng Nai, ngự trong một vùng lòng chảo, lại chung sống với khí hậu nhiệt đới gió mùa nên những kiến trúc cổ này đã già cỗi lại lâm vào hoàn cảnh lão hóa nhanh hơn...

Trong khi vẫn cần có những công trình nghiên cứu chuyên ngành sâu hơn về giá trị tiêu biểu của di tích, thì, công việc cấp thiết là cần có một quy hoạch tổng quan và chi tiết đối với khu di tích. Hãy tạm dừng việc khai quật mà nên tiến hành bảo vệ và tu bổ bằng những dự án khoa học và quy mô chứ không phải là "ứng xử tạm thời".

• 26/11/2009 10:23 - Phát hiện mới về Hoàng thành Thăng Long
• 26/11/2009 10:23 - Phát lộ cung điện thời Trần lớn nhất từ trước tới nay
• 26/11/2009 10:21 - Phát hiện 4 bản mộc cổ và tượng đá quý ở Hà Tĩnh
• 26/11/2009 10:20 - Tìm thấy di tích thời Hùng Vương tại Thiện Kế
• 26/11/2009 10:19 - Khám phá xác ướp người Việt

• 26/11/2009 10:16 - Khảo cổ di sản văn hóa lòng hồ Thủy điện Sơn La
• 26/11/2009 10:12 - Di tích người tiền sử được phát hiện ở Vịnh Hạ Long
• 26/11/2009 10:01 - Hội thảo khoa học quốc tế 100 năm phát hiện và nghiên cứu văn hoá Sa Huỳnh
• 26/11/2009 10:00 - Thông báo hội thảo về khảo cổ học cộng đồng
• 26/11/2009 09:59 - Hội nghị thông báo khảo cổ học hàng năm năm 2009 sẽ diễn ra