Khảo cổ học cộng đồng: Xu hướng mới bảo tồn di sản

Khảo cổ học cộng đồng: Xu hướng mới bảo tồn di sản

 

Thứ hai, 27 Tháng 12 2010 09:51

 

“Khảo cổ học (vì lợi ích) cộng đồng giúp nhà khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng hơn, người dân hiểu biết địa phương hơn, di sản được quản lý tốt hơn, sinh lợi nhiều hơn” - TS Nguyễn Giang Hải - Tổng Thư ký Hội Khảo cổ học VN - nói trong hội thảo “Khảo cổ học vì lợi ích cộng đồng: Chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia” diễn ra tại Thanh Hoá từ 20-22.12.

alt

Ảnh hưởng toàn cầu hoá nhìn từ Pang Mapha

Giống như các khu vực khác trên thế giới, toàn cầu hoá, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch, đã có tác động mạnh đến nền kinh tế Thái Lan trong những năm gần đây. Chính quyền ở cao nguyên Pang Mapha (Thái Lan) đã có một chính sách sử dụng các nguồn lực tự nhiên và khảo cổ để thu hút khách du lịch. Vì vậy, khu vực này ngày càng được dù khách biết đến, như một địa điểm du lịch sinh thái và du lịch mạo hiểm. Họ tới đây để thám hiểm hang động, leo núi và tham quan các di chỉ khảo cổ được phát lộ.

Tuy nhiên, sự phát triển của du lịch tại Pang Mapha đã làm nảy sinh nhiều vấn đề. Phần lớn các địa điểm khảo cổ là các khu mộ táng, các địa điểm chế tác đồ đá, các địa điểm có thạch họa và các phế tích. Một số bộ tộc thiểu số (chẳng hạn người Lahu đen ở làng Jabo) tin rằng các vị thần linh của bộ tộc ngự trị tại các địa điểm này, đặc biệt là tại các khu mộ táng - nơi có các quan tài bằng thân cây. Vài năm trước, một số cộng đồng đã không cho phép các nhà khảo cổ làm việc tại những địa điểm trong làng của họ, bởi họ sợ rằng dân làng sẽ có người bị chết. Tuy nhiên, thái độ này đang thay đổi nhanh chóng do ảnh hưởng của du lịch.

“Đầu tiên, chúng tôi phải lôi kéo sự tham gia của cộng đồng” - TS Rasmi Shoocongdep (Thái Lan) nhớ lại. “Chúng tôi họp rất nhiều cuộc họp với dân làng, lấy ý kiến của họ, cùng họ suy nghĩ về cách quản lý các địa điểm này. Chúng tôi lấy ý kiến phản hồi của họ về các quá trình bảo tồn và trưng bày cũng như việc phát triển địa điểm này thành điểm du lịch. Sau chúng tôi xác định được các nhóm người quan tâm đến dự án của chúng tôi tuyển dụng trẻ em, giáo viên và một số người lớn làm việc cùng và trong giai đoạn tiếp theo, các mô hình, phục dựng được thực hiện, từ cảnh quan, đến hàng rào, thanh chắn. Tre và nguyên liệu địa phương được sử dụng trong xây dựng thiết kế các khu trưng bày. Việc phục dựng cơ bản các di vật và các hạng mục khai quật do nhóm dự án đảm nhận. Như thế, chúng tôi đã có một khu bảo tàng trưng bày riêng” - TS Rasmi nói.

Giờ đây, Pang Mapha đã trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn với du khách, còn bảo vệ di sản khảo cổ trở thành điều người dân luôn tâm niệm, tự hào. Họ đã yêu di sản của mình hơn sau khi hiểu thêm về nó và càng yêu hơn nữa khi sự tồn tại của di sản mang lại cho họ ổn định kinh tế. Khảo cổ học cộng đồng ở Pang Mapha đã phát huy giá trị của mình.

Khảo cổ học cộng đồng ở Việt Nam

“Khi chúng tôi đến Bạch Đằng khai quật những cọc gỗ trong trận chiến Bạch Đằng năm xưa, rất nhiều người đã đến. Họ giúp đỡ chúng tôi đào, người già thì ngồi hát và kể rất nhiều chuyện về những sự tích liên quan đến bãi cọc. Có những câu chuyện đã trở thành bài hát nói. Và điều quan trọng, sau những cuộc trò chuyện như thế, họ càng tự  hào về bãi cọc hơn. Khi chúng tôi đi khỏi, đã có những người đến, hỏi mua cọc gỗ với giá hàng triệu đồng  mỗi cọc. Nhưng người dân cương quyết không bán và bảo vệ bãi cọc đến cùng. Điều đó là gì nếu không là khảo cổ học cộng đồng” - TS Lê Thị Liên (Viện Khảo cổ) “bật mí”.

Có nghĩa là, khảo cổ học cộng đồng không phải điều quá xa vời. “Ở góc độ giáo dục, tinh thần khảo cổ học cộng đồng cũng được phản ánh trong những bài viết về khảo cổ học trên báo chí VN, nhất là những năm gần đây, những bộ phim về phổ biến kiến thức văn hoá khảo cổ, hay vấn đề khảo cổ do VTV2 và một số đài địa phương thực hiện, phổ biến. Tuy vậy, với tư cách là một chuyên ngành của khảo cổ học với phương pháp, chiến lược và đường hướng phát triển riêng, thì khảo cổ học cộng đồng ở VN chỉ mới hình thành” - PGS-TS Lâm Thị Mỹ Dung nói.
Chính vì thế, theo bà Dung, khó khăn của chúng ta nằm ở những điểm như: Chưa có chuyên gia về lĩnh vực này, chưa xác định được chiến lược thực hiện, chưa có những đảm bảo vững chắc về pháp lý và thực sự tất cả chúng ta - cả cộng đồng các nhà khảo cổ - chưa nhận thức được tầm quan trọng của khảo cổ học cộng đồng.

Và cũng vì thế, giáo dục trở thành điều quan trọng trong phát triển khảo cổ học cộng đồng. “Trong những workshop của trẻ em, các em được cung cấp những dữ liệu khảo cổ và được yêu cầu xâu chuỗi rồi kể chúng thành những câu chuyện” - TS Rasmi chia sẻ.

TS Phạm Minh Huyền (Viện Khảo cổ) cũng cho rằng, việc đưa giáo dục khảo cổ học vào chương trình ngoại khoá, chính khoá cho học sinh phổ thông không quá phức tạp mà còn giúp các em yêu lịch sử hơn. Về điều này, TS Kwon Sujin - đại diện Quỹ Văn hoá - giáo dục Toyota - cho biết: “Là một tổ chức đã 30 năm hoạt động vì các di sản văn hoá, tài trợ các dự án văn hoá, chúng tôi sẵn sàng cung cấp kinh phí cho dự án giáo dục khảo cổ học cộng đồng tại VN. Đề nghị các bạn gửi sớm hồ sơ để quỹ có thể xét duyệt hỗ trợ cho năm tới”.

Khảo cổ học (KCH) cộng đồng có thể được hiểu một cách đơn giản là KCH của mọi người, dành cho mọi người, bằng nhiều biện pháp và cách thức đơn giản dễ hiểu, dễ tiếp nhận để đẩy mạnh sự tương tác giữa người nghiên cứu khảo cổ với công chúng và phổ biến kiến thức khảo cổ cho mọi người. KCHCĐ nỗ lực phục vụ cộng đồng bằng cách mở rộng sự tiếp cận của họ với tri thức khảo cổ và khuyến khích sự tham gia của người dân vào những nghiên cứu, bảo tồn khảo cổ học và phát huy giá trị khảo cổ địa phương.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Hàn Quốc phát hiện xương hóa thạch 100 triệu năm tuổi

Hàn Quốc phát hiện xương hóa thạch 100 triệu năm tuổi

 

Thứ sáu, 17 Tháng 12 2010 16:59

 

 Phát hiện này góp phần cung cấp cho các nhà khảo cổ học những nghiên cứu có giá trị về giai đoạn mà loài khủng long ngự trị trên trái đất.

Hàn Quốc phát hiện xương hóa thạch 100 triệu năm tuổi

Bộ xương mới được tìm thấy bao gồm: xương hông, xương sống lưng và toàn bộ xương đuôi.

Các nhà khoa học đã xác định đây là bộ xương khủng long hóa thạch có niên đại 103 triệu năm tuổi thuộc giai đoạn thời kỳ đầu của Kỷ Phấn trắng.

Châu Á là khu vực gần đây chứng kiến nhiều phát hiện thú vị về các bộ xương hóa thạch của các loài khủng long thời tiền sử.

Mới đây, một nhóm khảo cổ học Trung Quốc cũng đã tìm thấy nhiều xương khủng long hóa thạch ở huyện Kỳ Giang, tỉnh Trùng Khánh.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Nghệ An: Phát hiện cổ vật Chăm tại Quỳ Hợp

Nghệ An: Phát hiện cổ vật Chăm tại Quỳ Hợp

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 11:12

 

Gia đình ông Vi Văn Biển, dân tộc Thái ở bản Cố, xã Châu Thái, huyện Quỳ Hợp đang cất giữ vật gia bảo của gia đình là một số cổ vật dân tộc Chăm, gồm 4 miếng hình bầu dục có đường kính từ 5 -7 cm, dày 1,5-2 cm được chế tác từ chất liệu chưa xác định có màu đen bóng của sừng, nhẹ, khó cháy và không thấm nước.

Nghệ An: Phát hiện cổ vật Chăm tại Quỳ Hợp

Trên hai  mặt  của  các miếng này được chạm khắc những hình tượng khá độc đáo như hình tháp Chăm, hình chữ viết dạng Sanskrit, đặc biệt  trong đó có một miếng có hình tượng thần Ga Jasimha (đầu voi, mình ngựa), đây là linh vật lưỡng hợp  trong tôn giáo khá phổ  biến trong nghệ thuật  điêu khắc của  người  Chăm.

Hiện  những cổ vật này vẫn đang được ông Biển cất giữ cẩn thận, rất cần cơ quan chuyên môn khảo cứu và xác định.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần

Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 11:20

 

Mộ được làm bằng gỗ, chưa rõ chất liệu nhưng có hương thơm, mặt trên mộ được xếp thành 02 lớp, thành mộ được ghép bằng gỗ có những kẹp liên kết bằng đồng

Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần

Ông Trần Trọng Hà – Giám đốc Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh cho hay đã xác định chính xác niên đại thời Trần cho ngôi mộ cổ mới được phát hiện tại xã An Sinh, huyện Đông Triều.

Ông Hà cũng cho biết thêm: Tiến sĩ Vân Anh – Viện Khảo cổ học quốc gia nhận định ngôi mộ cổ này có rất nhiều nét tương đồng với mộ của Trần Thừa – cụ thân sinh ra vua Trần Thái Tông (vi vua đầu tiên của triều Trần). Do đó, Bảo tàng tỉnh đang tích cực phối hợp với Viện khảo cổ học và các sở ban ngành địa phương có biện pháp khoanh vùng khẩn cấp, tập trung nghiên cứu làm rõ nguồn gốc của ngôi mộ cổ. 

Theo phán đoán ban đầu, đây là ngôi mộ của một vị có chức sắc. Việc nghiên cứu ngôi mộ cổ trong quần thể các di tích nhà Trần tại An Sinh sẽ góp phần quan trọng khẳng định lại một lần nữa vùng đất An Sinh, Đông Triều, Quảng Ninh là nơi phát tích của triều Trần.

Trước đó, chiều ngày 12/12/2010, người dân thôn Nghĩa Hưng, xã An Sinh, huyện Đông Triều, Quảng Ninh đã phát hiện dấu tích của một ngôi mộ cổ. Ngôi mộ này nằm ở sườn của một ngọn núi nhỏ, cuối của xã An Sinh, giáp với địa giới xã Bình Khê. Căn cứ hiện trường thì ngôi mộ nằm sâu khoảng 3,5m so với mặt đất, khu vực có đất tơi xốp (khả năng là biên mộ) khoảng 7m X 15m, nằm dọc theo hướng lên đỉnh đồi.

Mộ được làm bằng gỗ, chưa rõ chất liệu nhưng có hương thơm, mặt trên mộ được xếp thành 02 lớp, thành mộ được ghép bằng gỗ có những kẹp liên kết bằng đồng. Số gỗ được bóc lên mặt đất gần vuông có chiều rộng 0,35m, dài khoảng 3,9m. Hiện vật được phát lộ gồm có gỗ, đinh đồng và mảnh sành.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Thanh Hóa: Phát hiện nhiều di vật và kiến trúc cổ tại thành nhà Hồ

Thanh Hóa: Phát hiện nhiều di vật và kiến trúc cổ tại thành nhà Hồ

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 11:08

 

Sau hơn hai tháng thăm dò, khai quật khảo cổ học tại khu vực Thành nội và La thành, nằm trong khu di sản thành nhà Hồ, Trung tâm bảo tồn di sản thành nhà Hồ và Viện khảo cổ học đã phát hiện nhiều di vật và vết tích kiến trúc cổ.

Trung tâm bảo tồn di sản thành nhà Hồ phối hợp với Viện khảo cổ học thực hiện cuộc thăm dò, khai quật khảo cổ học tại khu vực Thành nội và La thành, nằm trong khu di sản thành nhà Hồ. Sau hơn hai tháng đã phát lộ nhiều di vật và vết tích kiến trúc cổ.
 
Những vết tích kiến trúc được phát hiện trong khu vực khai quật thuộc thời Trần, thời Hồ và thời Lê như: Sân lát gạch, các trụ chân tảng bằng đá được làm trên cơ sở sử dụng lại vật liệu kiến trúc của thời Hồ.

Tại khu vực Thành nội, sau khi khai quật xuống độ sâu 2m tính từ lớp mặt, các nhà khảo cổ còn tìm thấy vết tích rãnh thoát nước thời Hồ. Đặc biệt, tại hố khai quật số 2, góc Đông Nam khu vực trên diện tích 50m2, các nhà khảo cổ phát hiện hàng đá kè nền với chiều dài xuất lộ là 10m và còn ăn sâu vào hai vách phía Tây và phía Đông hố khai quật. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn thấy xuất lộ hàng gạch lát nền thời Hồ với những viên gạch vuông, kích thước 50 x 8cm.

Còn tại khu vực La thành, sau khi bóc các lớp đất ở độ sâu 4,5m từ lớp mặt trở xuống, các nhà khảo cổ đã xác định được bảy lớp đất cấu tạo nên La thành, chủ yếu là những lớp đất sét màu vàng, ít tạp chất nên có độ dẻo và độ gắn kết rất cao.

Theo ông Đỗ Quang Trọng, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản thành Nhà Hồ cho biết, sau hơn hai tháng thực hiện, đến nay cuộc thăm dò, khai quật trong hai khu vực trên đã hoàn thành sơ bộ.

Đây là những cơ sở quan trọng giúp các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý để có được các thông tin chính xác trong việc nghiên cứu và bảo tồn di sản thành nhà Hồ trong quá trình đề cử Di sản văn hóa thế giới.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Phát hiện dấu tích người nguyên thủy ở Hà Giang

Phát hiện dấu tích người nguyên thủy ở Hà Giang

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 11:07

 

Tin từ Viện Khảo cổ học Việt Nam cho biết, đơn vị này và Bảo tàng tỉnh Hà Giang vừa tiến hành khai quật khảo cổ học tại hang Khuổi Nấng (xã Thượng Tân, huyện Bắc Mê, Hà Giang) và đã phát hiện dấu tích cư trú của nhiều thế hệ người tiền sử với niên đại cách đây khoảng 4.000 - 7.000 năm.

PGS-TS Trình Năng Chung (Viện Khảo cổ học Việt Nam) Trưởng đoàn khai quật cho biết, tại 2 hố khai quật với diện tích 30m² các nhà khảo cổ học phát hiện tầng văn hóa hang Khuổi Nấng dày từ 60 - 70cm, thể hiện 2 giai đoạn văn hóa phát triển khác nhau. Đáng chú ý là đã phát hiện dấu tích của 2 ngôi mộ. Các dấu tích xương răng còn lại cho thấy chủ nhân 2 ngôi mộ là của một người trưởng thành và của một đứa trẻ. Người chết được đặt trên lớp đá rải, có cắm đá đánh dấu mộ.

Theo các nhà khảo cổ, đây là hình thức mai táng hiếm gặp trong văn hóa tiền sử ở nước ta. Nó xuất phát từ quan niệm nguyên thủy con người sinh ra từ đá, khi chết lại trở về với đá, những viên đá rải dưới mộ là nơi trú ngụ linh hồn người chết. Các nhà khảo cổ còn tìm được ở đây hàng trăm di vật đá gồm công cụ mũi nhọn giống như chiếc cuốc tay để đào xới đất; công cụ rìu, dao dùng để chặt đập; công cụ nạo cắt, chày nghiền...

Theo TS Trình Năng Chung, dựa vào kết quả nghiên cứu các di vật khảo cổ, có thể cho rằng Khuổi Nấng là một địa điểm cư trú của nhiều thế hệ người tiền sử có niên đại cách đây khoảng 4.000 - 7.000 năm. 


 

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Phát hiện lượng lớn hóa thạch sinh vật nhuyễn thể

Phát hiện lượng lớn hóa thạch sinh vật nhuyễn thể

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 16:56

 

Các nhà khoa học Anh vừa phát hiện lượng lớn hóa thạch sinh vật nhuyễn thể có niên đại cách nay khoảng 500 triệu năm tại khu vực gần núi Table ở Cape Town, Nam Phi.

Phát hiện lượng lớn hóa thạch sinh vật nhuyễn thể

Hóa thạch mới được bảo tồn hoàn hảo, thậm chí có thể phân biệt được cơ bắp, mắt và các cơ quan khác.

Nhà khoa học Gabor Sarah, thuộc đại học Leicester, phụ trách nhóm khai quật cho biết, thông qua kính hiển vi độ phân giải cao có thể nhận thấy, đa số sinh vật nhuyễn thể này được bao bọc bởi lớp bùn đất.

Hiện tượng trên rất có thể là do dưới tác dụng của sức gió thời viễn cổ, một số lượng đất sét giàu khoáng chất đã được "vận chuyển" tới bề mặt hải dương, qua đó bao phủ lên các sinh vật phù du và tảo biển.

Những sinh vật phù du được bao phủ bởi đất sét sẽ chìm xuống đáy biển và trải qua sự tác động địa chất hàng trăm triệu năm, cuối cùng hình thành tầng hóa thạch.


 

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
Syria phát hiện ngôi đền cổ gần 2.000 năm tuổi

Syria phát hiện ngôi đền cổ gần 2.000 năm tuổi

 

Thứ năm, 16 Tháng 12 2010 16:54

 

Hãng thông tấn chính thức SANA của Syria đưa ra thông tin trên hôm 11/12 

Một ngôi đền bị đổ có niên đại từ thời Nabataean, từ năm 169 trước Công nguyên đến năm 106 sau Công nguyên vừa được phát lộ tại Swaida, cách thủ đô Damas 106 km về phía Nam.

Ông Yaser Shaar, một nhà khảo cổ thuộc đội khai quật cho biết, ngôi đền này được xây dựng đè lên đống đổ nát của một ngôi đền khác có từ trước thời kỳ văn hóa cổ Hy Lạp.

Các nhà khai quật còn tìm thấy các nền nhà và đồ tạo tác bằng đá trong một hang động thuộc khu vực này.

Vương quốc Nabataean nằm giữa bán đảo Sinai và bán đảo Arab, với kinh đô đô là Petra.

** Trong khi đó, Viện khảo cổ học tỉnh Thiểm Tây (Trung Quốc) hôm 11/12  cho biết, các nhà khảo cổ học vừa mới phát hiện một chiếc tàu bằng đồng có niên đại 2.400 tuổi trong một ngôi mộ được khai quật tại thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, phía tây bắc Trung Quốc.

Con tàu bằng đồng với chiều cao 20 cm, đường kính 24,5 cm này có chứa 1 loại chất lỏng ngâm xương trong đó. Các nhà khảo cổ học còn khai quật được một chiếc bình bằng đồng chứa dung dịch không mùi. Theo các nhà khảo cổ học, dung dịch chứa trong chiếc bình này có thể là một loại rượu cổ.

Hiện các nhà khảo cổ học đang tiến hành thêm nhiều nghiên cứu đối với những cổ vật mới được khai quật này.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:
GIẢI THƯỞNG SÁCH VIỆT NAM NĂM 2010 (13/12/2010)

GIẢI THƯỞNG SÁCH VIỆT NAM NĂM 2010 (13/12/2010)

 

Thứ hai, 13 Tháng 12 2010 10:34

 

Giải thưởng sách Việt Nam lần thứ 6 – năm 2010 đã được  Hội Xuất bản Việt Nam công bố ngày 7 tháng 12 năm 2010 (CV số: 52 CV -HXBVN) và lễ trao giải sẽ được tổ chức vào sáng Chủ nhật ngày 19/12/2010 tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, 19A Ngọc Hà, Hà Nội. Tổng số giải năm nay là 77 cuốn, bao gồm:

- SÁCH HAY - CÓ 7 GIẢI VÀNG:
1. Chùa Việt Nam in lần thứ 3.Tác giả: Hà Văn Tấn, Nguyễn Văn Kự, Phạm Ngọc Long. Biên tập Lê Văn Lan – Nguyễn Duy Chiếm. Bìa và trình bày Lê Văn Thao. Nhà xuất bản Thế giới, 2009.
Cuốn Chùa Việt Nam cũng đạt giải vàng sách đẹp năm 2010.

2. Bí mật phía sau Nhục thân của các vị Thiền sư. Tác giả: Lân Cường. Biên tập: Nguyễn Duy Chiếm. Nhà xuất bản Thế giới, 2009.

3. Bộ bản đồ THCS: Lịch sử - Địa lý. Đồng chủ biên: Nguyễn Quý Thao, Nguyễn Trần Cầu, Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thế Hiệp, Nguyễn Thị Hồng Loan. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2009.

4. HIV/AID tổng hợp, cập nhật và hiện đại. GS.VS.BS Phạm Song.
Nhà xuất bản Y học 2009.

5. Địa chất và tài nguyên Việt Nam. Đồng chủ biên: Trần Văn Trị, Vũ Khúc và các tác giả. Nhà xuất bản Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 2009.

6. Tuyển tập truyện ngắn hay Việt Nam dành cho Thiếu Nhi (5 tập). Trần Hoài Dương tuyển chọn; nhiều tác giả Nhà xuất bản trẻ, 2009.

7. Bộ sách Nhà văn của em (5 cuốn). Cao Đắc Điểm, Ngô Thị Thanh Lịch,
Nguyễn Huy Thắng, Lê Thanh Nga, Trần Thị Hồng, Nguyễn Thị Nhã Nam.
Nhà xuất bản Kim Đồng, 2009.
Ngoài ra, còn có 8 giải bạc, 15 giải đồng và 7 giải khuyến khích.


- SÁCH ĐẸP – CÓ 4 GIẢI VÀNG:
1. Chùa Việt Nam in lần thứ 3.Tác giả: Hà Văn Tấn, Nguyễn Văn Kự, Phạm Ngọc Long. Họa sĩ bìa và trình bày Lê Văn Thao. Nhà xuất bản Thế giới, 2009. Nơi in: Công ty in Thương Mại – Thông tấn xã Việt Nam.

2. Bộ bản đồ Trung học cơ sở Địa lý - Lịch sử . Nhiều tác giả. Họa sĩ bìa: Nguyễn Ngô Tráng Kiện. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2009. Nơi in XN Bản đồ 1 Bộ Quốc Phòng.

3. Tranh tượng Khỏa thân. Nhiều tác giả. Họa sĩ bìa: Nguyễn Hồng Thái, Lê Thánh Nhân. Nhà xuất bản Văn hóa TT. Nơi in : Công ty in Thương Mại – Thông tấn xã Việt Nam.

4. Chuyện ngày xưa – 100 cổ tích.  Tác giả Tô Hoài. Họa sĩ bìa: Tạ Duy Long, Kim Điệp. Nhà xuất bản Kim Đồng. Nơi in: Công ty TNHH in và DVTM Phú Thịnh.
Ngoài ra còn 8 giải bạc, 13 giải đồng, 12 giải khuyến khích và 3 giải bìa đẹp.

 

   Công văn số 52/CV- HXBVN. Ngày 7 tháng 12 năm 2010. Chánh văn phòng Lê Văn Thịnh đã ký.

 

Giới thiệu sách mới: Sách  Chùa Việt Nam in lần thứ tư

                                                                                                                  Cao Xuân Phổ  

Điểm nổi bật của lần xuất bản này là chùa trong cả nước đã được phủ kín ở 61/63 tỉnh trong toàn quốc ( Còn 2 tỉnh Điện Biên và Lai Châu chưa phát hiện được chùa), đặc biệt thêm hai dạng chùa mới ít thấy xuất hiện là: chùa miền núi và chùa miền hải đảo.

Kính mừng Đại lễ ngàn năm Thăng Long – Hà Nội, Nhà xuất bản Thế giới vừa phát hành cuốn Chùa Việt Nam của các tác giả: Hà Văn Tấn – Nguyễn Văn Kự – Phạm Ngọc Long. Biên tập: Lê Văn Lan – Nguyễn Duy Chiếm. Chỉ trong một năm sách sau lần in trước, sách đã được tái bản lần thứ tư với nhiều chỉnh lý bổ sung, khổ sách 22x26cm, dày 536 trang với trên 1000 bức ảnh, bản vẽ, bản đồ (1).

Những ngôi chùa cổ nhất ở Việt Nam đã xuất hiện ở những thế kỷ đầu Công nguyên – hai nghìn năm trước. Chùa là trung tâm tâm linh của cộng đồng làng xã Việt Nam, là nơi hội tụ những sinh hoạt văn hóa lễ hội ở các vùng miền đất nước, đồng thời cũng là nơi tinh kết các giá trị kiến trúc nghệ thuật dân gian. Qua lịch sử, ta thấy rõ là ở mỗi thời kỳ, các ngôi chùa, ngọn tháp đều có một kiểu dáng riêng biệt. Bao giờ cái truyền thống cũng gắn liền với cái cách tân. Ngoài chùa của người Kinh, còn có chùa của một số dân tộc anh em khác ở Việt Nam, như chùa của người Mường làm bằng tranh tre đơn giản, chùa của người Khmer được xây dựng đẹp với bộ mái mang ảnh hưởng của chùa Cămpuchia và chùa Thái Lan. Chùa của người Hoa cũng có sắc thái kiến trúc riêng.

Phần mở đầu sách là bài dẫn luận nghiên cứu công phu của Giáo sư Hà Văn Tấn giúp cho người đọc có thể nắm bắt về toàn cảnh các ngôi chùa Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, và trong đời sống văn hóa cộng đồng. Tác giả đã làm rõ những đặc điểm Phật giáo và văn hóa tâm linh của dân tộc được thể hiện ở các ngôi chùa Việt Nam như thế nào. GS Hà Văn Tấn viết: “Khảo sát những ngôi chùa đó, chúng ta không những thấy được đặc điểm của Phật giáo Việt Nam, đặc điểm của tôn giáo và tín ngưỡng Việt Nam mà còn giúp chúng ta hiểu được một mặt quan trọng của lịch sử văn hóa và tư tưởng Việt Nam” …

Phần tiếp theo, các tác giả đưa bạn đọc đến với 118 ngôi chùa tiêu biểu trên khắp mọi miền đất nước qua các thời kỳ: Từ đầu Công nguyên, nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần, nhà Nguyễn đến những ngôi chùa mới phục dựng gần đây như chùa Non (Hà Nội), chùa đang trong giai đoạn hoàn thiện như chùa Bái Đính (Ninh Bình), chùa Thanh Long (Bình Phước)...

Các chùa được sắp xếp từ sớm đến muộn, từ Bắc vào Nam. Mỗi ngôi chùa đều có bài và ảnh về lịch sử hình thành, phát triển, về kiến trúc, cảnh quan, nội thất, tượng Phật, đồ thờ…

Với trên 1000 bức ảnh nghệ thuật rất đẹp của các tác giả: Nguyễn Văn Kự, Phạm Ngọc Long, với sự cộng tác của các tác giả khác, đặc biệt là ảnh của Thượng tọa Thích Minh Hiền, trụ trì chùa Hương Tích, Hà Nội, đưa bạn đọc đến những “ngôi chùa đang sống thật sự giữa các cộng đồng làng xã Việt Nam”

Mở đầu sách là chùa Dâu, thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Đất này, xưa kia gọi là Luy Lâu. Đó là trung tâm cổ xưa nhất của Phật giáo Việt Nam. Rồi đến những chùa cổ ở bắc sông Đuống (Bắc Ninh): Chùa Tiêu Sơn, Chùa Phật Tích, Chùa Dạm. chùa cổ ở Đại La (Hà Nội): Chùa Trấn Quốc, chùa Kiến Sơ, Chùa Một Cột, chùa Kim Liên, chùa Lý Quốc Sư, chùa Tảo Sách,… Ở vùng Tây Bắc, tỉnh Hòa Bình có chùa Thông huyện Kim Bôi, xây dựng từ đời Trần. Chùa Khánh huyện Cao Phong của người Mường không thờ Phật mà thờ đá. Đó là những tảng đá thiêng, tự nhiên, hình giống người, được cuốn vải đỏ để hở đầu mà theo đồng bào thì đó là Ngọc Hoàng, vợ ông và hai con gái của ông bà được đặt lên những chiếc ngai thờ. Tỉnh Sơn La có chùa Chiền Viện ở huyện Mộc Châu, xây dựng từ thế kỷ XVIII, bị đổ nát năm 1947. Ở đây có nhiều tượng Phật và mang phong cách tượng Lào. Ở Miền Trung với chùa Thiên Mụ, chùa Từ Đàm (Huế), chùa Hang ở đảo Lý Sơn,… Chùa ở các tỉnh Tây Nguyên, chùa Việt, chùa Hoa ở thành phố Hồ Chí Minh, chùa Khmer Nam Bộ... Mỗi ngôi chùa đều có một sắc thái riêng.
Trong sách còn có một số bản vẽ bình đồ, sơ đồ một số chùa của các học giả Louis Bezacier, Trần Huy Bá… và bản vẽ vị trí cơ bản của tượng Phật trong chùa cổ Bắc Bộ. Sơ đồ bài trí tượng thờ tại chính điện chùa cổ ở Bắc Bộ, chùa Thiên Mụ ở thành phố Huế, chùa Giác Lâm ở thành phố Hồ Chí Minh.

Phần cuối cung cấp cho bạn đọc một danh sách để dễ dàng tra cứu 730 ngôi chùa được Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di tích Lịch sử Văn hóa (tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2009).

Nhận xét về công trình này, Giáo sư Cao Xuân Phổ viết: “ Trong tập sách Chùa Việt Nam xuất bản lần này, người xem, người đọc đã cảm thấy ấm lòng sáng dạ tự hào về đời sống tâm linh phong phú, thắm đượm Phật đạo của cộng đồng các dân tộc chung sống trên dải đát chữ S này từ ngót 2000 năm nay. Mong đợi và hy vọng, sẽ còn được xem, được đọc những tác phẩm tiếp nối về Chùa Việt Nam của các tác giả để hiểu thấu, hiểu sâu hơn về đạo Phật Việt Nam xưa cũng như nay”.

                                                                                                  Hà Nội, ngày 9 tháng 9 năm 2010

                                                                                               BAN BIÊN SOẠN
                                                                                            SÁCH CHÙA VIỆT NAM
o0o

Con người tìm hiểu đạo Phật cứ như là đi mênh mông trên biển cả, không biết đâu là bờ đâu là bến. Chợt thấy một hòn đảo nhỏ giữa đại dương, vội tấp thuyền vào bờ. Một cảnh quan mới lạ đập vào mắt in trong tâm, vui sướng hân hoan. Rồi từ đó, dấn thân đi mãi đi mãi ra biển khơi. Bao nhiêu là ốc đảo, cụm đảo. Bao nhiêu là điều mới lạ, kỳ thú. Ba tác giả Hà Văn Tấn, Nguyễn Văn Kự, Phạm Ngọc Long (nay đã từ giã cõi tục thế để về với đất Phật) đã có những cuộc viễn du như vậy trên đất nước Việt Nam, suốt từ Bắc vào Nam, từ đồng bằng qua trung du lên đến miền sơn cước dọc dải đất chữ S này để tìm hiểu các chùa Phật, vốn là biểu tượng cái tâm Vô ngã - Vị tha của người Việt.

Thế hệ nối tiếp thế hệ, xây chùa dựng tượng là niềm hân hoan thành kính nhất của người Việt. Có lẽ ít nơi trên thế giới lại có nhiều chùa Phật như ở Việt Nam. Sử cũ có ghi : tháng 3 năm 1033, vua Lý Thái Tông từ Hoan Châu về Thăng Long sai làm 950 cảnh chùa; đến tháng Tám làm xong, mở hội. Rồi Lý Nhân Tông, năm 1088 chia chùa làm 3 hạng đại - trung - tiểu danh lam, có điền nô, kho chứa đồ vật, cử quan Đề cử cai quản đền chùa. Lại đến năm 1115, cho làm hơn 100 cảnh chùa (Đại Việt Sử ký Toàn Thư).

Đây là tập sách - ảnh thứ tư (1) của các tác giả giới thiệu về chùa Việt Nam. Mà rồi không biết còn đến cuốn thứ mấy nữa, vì trong tư liệu của nhà nhiếp ảnh Nguyễn Văn Kự  có không ít hơn 8.000 ảnh về các chùa chiền và vẫn đang tiếp tục được bổ sung.

Sách  Chùa Việt Nam, chủ yếu là một tập ảnh được lý giải. Ngay trên tấm bìa lót ở đầu sách, các tác giả đã vận dụng rất điệu nghệ màu sắc đặc trưng của đạo Phật Việt Nam: vàng - nâu đậm tính dân tộc. Nền của tấm bìa, suốt từ trước ra sau, đều một màu nâu khiêm ái, ấm cúng trên đó nổi lên chữ chùa màu vàng nghệ của tấm cà sa Phật đạo và lốm đốm đây đó màu đỏ của hòm công đức, của khách tham quan đang soi bóng dưới hồ nước. Mái chùa màu vàng - đỏ chở che cho Phật bà Quan Thế  Âm Đại từ Đại bi quán suốt trần gian, nghe xét các âm thanh của chúng sinh trong trần thế mà hiện sức thần thông cứu vớt. Bên mái chùa, những cành cây đại đang đâm chồi nảy nụ báo trước một mùa Vu Lan cứu nạn cứu khổ cho chúng sinh ở cõi Ta bà này (Saha). Màu nâu, vàng, vàng - nâu là đặc trưng cho chùa Việt và sư tăng người Việt như có thể thấy được thể hiện trên tượng chư vị Phật, Bồ tát và đặc biệt là trên đạo bào của các tăng ni trong những ngày đại lễ như tác giả đã thể hiện trên các tấm ảnh ở chùa Yên Tử, chùa Quán Sứ, chùa Linh Vân... khiến cho người đọc cảm nhận được tính sôi động trong trang nghiêm của đạo Thiền trên đất Việt.


Từ đây, khách sùng đạo hay người tục thế đều được hai Thị giả Ngọc Nữ và Kim Đồng kính trọng đón tiếp vào bái yết chư Phật chư Bồ tát (tr.59).Vẻ rộn ràng của hai thiên thần đàn ca trên lưng chim thần ở trang 2 của bìa như muốn dẫn người đọc thoát ra cõi tục thế đến chiêm ngưỡng đức Adiđà ngồi nhập thiền vững vàng bất động trên tòa sen (trang IV) để rồi vào bái yết đức Quan Âm nghìn mắt nghìn tay an tọa vững vàng giữa biển khơi sẵn sàng cứu độ chúng sinh (trang 1).

Duyên ngộ thay, thiện nam tín nữ trước khi vào bái yết chư Phật, chư vị Bồ tát trên Thượng điện của chùa đã được Giáo sư Hà Văn Tấn giới thiệu cặn kẽ súc tích về chùa Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, trong đời sống văn  hóa cộng đồng trên 56 trang liền (tr.2 đến tr.58).

118 ngôi chùa được giới thiệu trong tập sách “Chùa Việt Nam” lần này (2010) có nhỉnh hơn 19 ngôi so với  tập “Chùa Việt Nam” xuất bản năm 2009.

19 ngôi chùa này - mà ngay trong danh sách thống kê chùa Phật của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công bố vào quý IV năm 2009 cũng chưa thấy nhắc đến, đã đem lại cho tập sách “Chùa Việt Nam” xuất bản lần này (quý III năm 2010) một sắc thái mới đa dạng hơn để tìm hiểu về Tâm Phật trong 54 tộc người chung sống trên đất nước Việt Nam.

Như chùa Chiền Viện ở tỉnh Sơn La, do người Thái xây dựng, là một ngôi chùa  lớn ở Tây Bắc, có đến 68 pho tượng, hầu hết đều bằng đồng và một tượng nhỏ bằng ngà. Lễ hội chùa Chiền Viện hàng năm rất được dân chúng sùng mộ. Lễ hội xin nước, cầu mưa tắm tượng là những  “Chính tiệc” (tr.296).

Rồi chùa Hương Nghiêm ở tỉnh Tuyên Quang trong hang đá. ở đây có tấm bia dựng năm 1537 kể công đức các vị Chánh, Phó Hiến sát sứ, các quan lại và nhân dân xứ Tuyên Quang, là nơi đã cất giấu, lắp ráp, sửa chữa chiếc máy bay đầu tiên của không quân Việt Nam (tr.288).

Truyền thống và Hiện đại, miền múi và miền xuôi; Tâm Phật gắn với dân tộc là như vậy.

Ngay trong tập trước (xuất bản năm 2009) và được nhắc lại trong tập này, các tác giả cũng như gợi mở ra đặc trưng này của chùa Việt Nam. Như chùa Bác ái ở tỉnh Kon Tum. Trên thượng điện có đủ các Thần Phật tiêu biểu của các đạo Nho - Phật - Lão - Mẫu, mà đặc biệt là tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay (Thiên thủ thiên nhãn) ở ngay trên chính điện. Các tượng trong chùa đều được tạc bằng gỗ mít vốn là một loại cây đặc trưng của vùng nhiệt đới này, mà đặc biệt là trong người Việt. Vào Chùa trên cao nguyên xa xôi này, người Việt cảm thấy yên lòng tấc dạ dưới sự bảo trợ che chở của Đức Phật Bà, như đã luôn luôn hiện hữu khắp nơi sẵn sàng cứu độ chúng sinh.

Rồi chùa Tân Bảo ở tỉnh Lào Cai. Trong cảnh quan thiên nhiên đủ cả núi - non - sông - nước, ngôi chùa vừa ở vị thế đắc địa lại vừa có kiến trúc đẹp một cách huyền bí và tôn nghiêm. Hẳn vì thế mà hàng năm chùa Tân Bảo “thường xuyên thu hút được rất nhiều thiện nam tín nữ, du khách trong và ngoài nước đến thắp hương lễ Phật và tham quan nghiên cứu” (tr.296).

Cũng như chùa Khải Đoan trên cao nguyên Đắc Lắc là “sự phối hợp của nghệ thuật tôn giáo với kiến trúc đặc trưng của Tây nguyên... Cổng tam quan có hai tầng tháp, nhìn từ phía trong chùa sẽ thấy rõ nghệ thuật kiến trúc chùa thời Nguyễn qua kiểu thức mái chồng diêm và đỉnh nóc có hình Lưỡng Long chầu nguyệt. ở hai góc mái chùa lại nhô ra như hai mái nhà rông, “có các bậc thang ở hai bên đường lên chính điện như kiểu nhà rông”. Rồi có tượng Quan  m đứng giữa hồ nước có cầu bắc qua. Vào các dịp lễ, tăng ni Phật tử và khách thập phương thả cá, rùa để xá tội” (tr.341). Vừa có vẻ xa lạ lại vừa rất gần gũi đối với mọi người dân Việt. Ai lên chùa, đứng trước cảnh trí này, dường như đều cảm nhận được một tinh thần hòa đồng dân tộc miền xuôi - miền ngược, không phân biệt người thượng bạn - hạ bạn. Đó chính là sự thể hiện cái Tâm không phân biệt đặc trưng của nhà Phật.

Trong tập Sách “Chùa Việt Nam”, hai hình tượng được tác giả tô đậm nét nhất là : Thích ca sơ sinh (không ít hơn 20 ảnh) và Quán Thế Âm (không ít hơn 45 ảnh).

Thích ca sơ sinh được thể hiện là một em bé đứng một mình hoặc đứng dưới tán 9 con rồng, được gọi là Tòa Cửu Long. Theo Phật thoại, em bé đứng đó một tay chỉ lên trời, một tay chỉ xuống đất mà nói : “Thiên thượng địa hạ, Duy ngã độc tôn” (trên có trời dưới có đất, chỉ có Ngã (Ta) là độc tôn). Độc tôn ở đây được hiểu là thấu triệt được cái Ngã Ba la mật (chữ Phạm là Paramita : qua tới bờ bên kia, đáo bỉ ngạn), có nghĩa là qua khỏi đường mê này mới tới cõi giác kia).


Hình tượng Quán Thế Âm có mặt ở hầu khắp các chùa Phật từ Bắc chí Nam, được thể hiện chủ yếu dưới dạng Thiên thủ Thiên nhãn (nghìn tay, nghìn mắt), có thể nhìn thấy suốt cõi tục luỵ nghe hết các âm thanh của chúng sinh trong cảnh Pháp giới để hiện sức thần thông mà cứu vớt họ.Đạt tới cõi giác là đạt được Đại Bát Niết Bàn của Phật Như Lai gồm 4 đức : Thường (không biến đổi, không sanh không diệt). Lạc (vui thú yên hoài), Ngã (Chân ngã, Đại Ngã, không phải cái Giả ngã, Vọng ngã). Tịnh (trong sạch, giải thoát hết mọi ô nhiễm). Đó là cái Ta (Ngã) rộng lớn của nhà Phật đối lập với cái Ta ích kỷ, vụ lợi nơi tục thế. Hẳn là với cái Ta (Ngã) đó mà dân tộc Việt Nam có đủ sức mạnh để chiến thắng những kẻ địch hùng mạnh ở các thời đại (quân Nguyên Mông, quân Pháp, Mỹ,…). Đó chính là cái Ngã mà đậm tinh thần Vô ngã đặc trưng của dân tộc Việt Nam trong lịch sử dựng nước và giữ nước.

Tiêu biểu nhất trong Phật điện chùa Việt là pho Thiên thủ Thiên nhãn mà tác giả đã có tâm có ý đặt lên đầu sách ở ngay trang 1. Và pho thứ hai hoành tráng chiếm cả trang sách (tr.258), tay bắt ấn Vô thượng Bồ đề (uttarabodhi) vốn là ấn đặc trưng của đức Đại Nhật Như Lai (Vairocana) vị Phật tối thượng trong Mật giáo.

Rất đáng lưu ý là có hơn 15 pho Bạch y Quan Âm (tr.350 - 461) nổi lên giữa rừng cây xanh um tùm hay trước mái chùa vàng - nâu, mắt dõi theo sóng biển vỗ bờ, một tay cầm hồ lô rưới nước Cam Lỗ, một tay bắt quyết hoằng pháp (vitarkamudra) đem nguồn an ủi động viên đến cho chúng sinh. Tấm ảnh Bạch y Quan Âm đứng bên hẻm núi đá trước biển rộng dưới trời cao xanh; tĩnh đấy mà thật là sinh động (tr.351). Con người tục thế trước khi xông pha ra ngoài biển cả trùng dương cảm thấy yên lòng tấc dạ khi cắm nén hương trước tượng Bà.

Cũng như Bạch y Quan âm đứng trong vườn chùa Tam Bảo tỉnh An Giang (tr.459). Giữa vườn cây xanh dưới vòm trời cao lãng đãng mây trắng, một hình dáng nhỏ bé đứng yên bình mà dường như đã chế ngự được mọi cây cối, mây trời bao quanh. Nếu như Quan âm ở chùa Linh Phong tỉnh Lâm Đồng đã hùng dũng trấn ngự được cả không gian trong trời đất thì Quan Âm ở  tỉnh An Giang lại hòa mình vào cây cối mây trời để khẳng định cái tâm Từ Bi Hỉ Xả của nhà Phật.


Trong tập “Chùa Việt Nam” xuất bản lần này, với 536 trang sách các tác giả đã giới thiệu với bạn đọc 118 ngôi chùa qua 1020 tấm ảnh màu và đen trắng, 9 bản vẽ (bình đồ, sơ đồ một số chùa). Người xem, người đọc đã cảm thấy ấm lòng sáng dạ, tự hào về đời sống tâm linh phong phú, thắm đượm Phật đạo của cộng đồng các dân tộc chung sống trên dải đất  chữ S này từ ngót 2000 năm nay.Một pho tượng về Quan Âm hiếm thấy trên các sách giới thiệu Phật điện Chùa là Quan Âm Tổng tử. Đứng trước pho Quan Âm Tổng tử ở chùa Tây An tỉnh An Giang (tr.436) thiện nam tín nữ như cảm thấy hiện lên một bà mẹ hiền hậu hai tay âu yếm ẵm em bé đưa lên áp vào tim, mặt mỉm cười đôn hậu, mắt cúi xuống trìu mến dõi theo mọi quẫy đạp của em bé. Hiếm có một pho tượng Phật nào thể hiện được cái tâm Đại từ Đại bi của Quan Âm như thế này trong các chùa Việt trên khắp nước Việt Nam.
Và còn bao nhiêu điều lý thú và bất ngờ khác nữa mà độc giả ắt sẽ cảm nhận được khi lần dở từ trang đầu đến trang cuối.

Ấy vậy mà trong kho tư liệu của tác giả Nguyễn Văn Kự đã có lưu trữ đến hơn 8.000 ảnh về các chùa Phật trên đất Việt.

Mong đợi và hy vọng sẽ còn được xem, được đọc những tác phẩm tiếp nối về Chùa Việt Nam của các tác giả để hiểu thấu, hiểu sâu hơn về đạo Phật Việt Nam, xưa cũng như nay.


                                                               Ngày Lập thu, tháng 6 năm Canh Dần
                                                           7 - 8 - 2010
                                                         Phó Giáo sư Cao Xuân Phổ

 

                                                          (Hội nghiên cứu Đông Nam Á)

-------
(1) Chùa Việt Nam, Hà Văn Tấn - Nguyễn Văn Kự - Phạm Ngọc Long. Nxb Khoa học Xã hội, in lần thứ nhất (song ngữ Anh-Việt), 1992, In lần thứ hai : Nxb Thế giới, 2008 (tiếng Anh, có chỉnh lý bổ sung); In lần thứ ba: Nxb Thế giới, 2009 (tiếng Việt có chỉnh lý bổ sung). In lần thứ tư: Nxb  Thế giới, 2010 - Khổ sách 22 x 26cm, dày 536 trang với trên 1.000 bức ảnh. Ngoài số ảnh chủ yếu của Nguyễn Văn Kự, Phạm Ngọc Long còn có một số tác giả khác, đặc biệt là ảnh của Thượng tọa Thích Minh Hiền trụ trì chùa Hương Tích - Hà Nội.

Chùa Việt Nam - Giá 469.000đ/cuốn - chuyển đến tận nhà miễn phí (trong nước)

 
Tìm thấy nhiều di vật của người tiền sử ở Cao Bằng

Tìm thấy nhiều di vật của người tiền sử ở Cao Bằng

 

Thứ sáu, 10 Tháng 12 2010 11:04

 

Trong đợt khảo sát, điều tra khảo cổ học cuối tháng 11 đầu tháng 12-2010 tại xã Hưng Đạo, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, Viện Khảo cổ học Việt Nam kết hợp với Bảo tàng Cao Bằng đã phát hiện nhiều di tích khảo cổ học quan trọng.

alt

Tại thềm cổ sông Bằng Giang thuộc địa phận thôn Bó Mạ, các nhà khảo cổ đã phát hiện di tích người nguyên thủy gồm hàng chục di vật đều là những công cụ lao động của người tiền sử. Tất cả được chế tác từ những viên cuội sông suối, bằng kỹ thuật ghè đẽo còn thô sơ.

Về kỹ thuật chế tác, cư dân nguyên thủy đã sử dụng kỹ thuật ghè đẽo trực tiếp, ghè vài nhát lớn hạn chế trên một mặt viên cuội để tạo rìa lưỡi. Về kiểu dáng, gồm một số loại như công cụ chặt rìa lưỡi dọc, công cụ mũi nhọn.

Dựa vào kỹ thuật ghè đẽo và kiểu dáng công cụ, các nhà khảo cổ cho rằng hầu hết các công cụ này rất gần gũi với công cụ ghè đẽo thuộc thời đá cũ. Mặc dù chưa tìm thấy dấu tích nhà cửa, bếp lửa và tàn tích thức ăn... nhưng sự có mặt của công cụ lao động trong tầng trầm tích thềm sông giúp ta có thể nhận định đây là di tích cư trú của người tiền sử trên bề mặt bậc thềm sông cổ, trong quá trình kiếm sống người nguyên thủy đã để rơi sót lại.

Hiện tại, các nhà khảo cổ xếp di tích này thuộc giai đoạn hậu kỳ đá cũ, có tuổi vào khoảng trên dưới 20.000 năm cách nay.

Phó giáo sư-tiến sĩ Trình Năng Chung - trưởng đoàn khảo sát - cho biết từ xa xưa người dân khu vực huyện Hòa An, Cao Bằng vẫn lưu truyền truyền thuyết về thành Bản Phủ ở xã Hưng Đạo.

Truyền thuyết kể rằng từ rất xa xưa trong lịch sử có nhân vật Thục Chế là cha của Thục Phán An Dương Vương đã xây đắp thành Bản Phủ. Khảo sát thực tế cho thấy bên ngoài thành Bản Phủ có một con hào sâu rộng, là nơi đào lấy đất đắp thành. Trong đợt khảo sát này, các nhà khảo cổ học đào cắt ngang thành để kiểm tra về kết cấu các lớp đắp thành và các di vật kèm theo tìm kiếm câu trả lời về kết cấu và niên đại thành Bản Phủ.

Kết quả đào khảo sát cho thấy bề mặt thành hiện tại rộng hơn 1m, cao 2,5m, chân thành rộng gần 6m. Có ít nhất 8 lớp đất được đắp lên để tạo thành. Kết cấu giữa các lớp đất rất chặt, chỉ phân biệt được nhờ màu sắc của đất.

Đáng chú ý là trong tất cả các lớp đất đã phát hiện được hàng trăm di vật đá, gốm sành sứ và một vài mẩu kim loại sắt và đồng đã bị gỉ; không có sự phân biệt lớn về di vật giữa các lớp. Bước đầu các nhà nghiên cứu cho rằng các lớp đắp thành được thực hiện cùng một thời gian.

Hiện tại, các nhà khảo cổ đang tiến hành thu thập các mẫu vật để phân tích niên đại. Những phát hiện này góp vào nhận thức mới về văn hóa tiền sử Việt Nam, cần tiếp tục nghiên cứu trong thời gian tới.

 
 
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:

Trang

Cổng thông tin điện tử viện khảo cổ học
Cơ quan chủ quản: Viện Khảo cổ học - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
Chịu trách nhiệm nội dung: TS Hà Văn Cẩn

61 Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội

+8424 38255449
Copyright © 2016 by khaocohoc.gov.vn.
Thiết kế bởi VINNO
Tổng số lượt truy cập: 9905386
Số người đang online: 11