Các nghiên cứu khoa học trước đây tin rằng, người hiện đại bắt đầu phát triển ở châu Phi cách đây 200.000 năm. Những người này sau đó dần di cư sang Trungg Đông, châu Âu và châu Á.

Tuy nhiên, phát hiện hóa thạch răng người hiện đại cách đây khoảng 400.000 năm tại một hang động ở Rosh Ha’Ayin (Israel) có thể khiến các nhà khoa học phải viết lại lịch sử tiến hóa của loài người hiện đại.

Theo tờ Daily Mail, các nhà khảo cổ thuộc trường Đại học Tel Aviv (Israel) đã phát hiện 8 chiếc răng của người hiện đại ở hang động Qesem, gần sân bay quốc tế của Israel. Kết quả phân tích cho thấy, những chiếc răng này là của người hiện đại sống ở thời kỳ Middle Pleistocene cách đây khoảng 400.000 năm.

Đây được coi là những hóa thạch có niên đại lâu đời nhất của loài người hiện đại từng được phát hiện từ trước tới nay. Nghiên cứu này cũng mở ra một giả thuyết mới về khả năng người hiện đại có nguồn gốc từ Trung Đông thay vì châu Phi như những giả thuyết trước đây.

Cùng với những chiếc răng người có niên đại 400.000 năm, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy nhiều hóa thạch xương người và các công cụ bằng đá được mài sắc có niên đại từ 80.000 năm đến 100.000 năm tại hang động Qesem.

Các nhà khoa học cho rằng, những công cụ được phát hiện cho thấy người tiền sử ở Trung Đông cách đây 100.000 năm đã có thể sử dụng lửa để sửa ấm và nấu chín thức ăn, hay có thể dùng những vật sắc nhọn để đi săn và xẻ thịt.

• 21/02/2011 17:20 - Phát hiện tượng điêu khắc của người La Mã cổ đại
• 10/02/2011 17:09 - Một người Úc giúp Ả Rập tìm thấy 2.000 điểm khảo cổ
• 10/02/2011 17:07 - Triển lãm hóa thạch sọ thỏ 54 triệu năm tuổi
• 14/01/2011 17:06 - Phát hiện hóa thạch của một loài khủng long mới
• 14/01/2011 17:04 - Phát hiện lò rượu sớm nhất ở Armenia

• 31/12/2010 17:00 - Phát hiện thêm một chủng người cổ tại Siberia
• 17/12/2010 16:59 - Hàn Quốc phát hiện xương hóa thạch 100 triệu năm tuổi
• 16/12/2010 16:56 - Phát hiện lượng lớn hóa thạch sinh vật nhuyễn thể
• 16/12/2010 16:54 - Syria phát hiện ngôi đền cổ gần 2.000 năm tuổi
• 10/12/2010 16:48 - Trung Quốc tìm ra 60 quần thể dấu vết khủng long

Ảnh hưởng toàn cầu hoá nhìn từ Pang Mapha

Giống như các khu vực khác trên thế giới, toàn cầu hoá, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch, đã có tác động mạnh đến nền kinh tế Thái Lan trong những năm gần đây. Chính quyền ở cao nguyên Pang Mapha (Thái Lan) đã có một chính sách sử dụng các nguồn lực tự nhiên và khảo cổ để thu hút khách du lịch. Vì vậy, khu vực này ngày càng được dù khách biết đến, như một địa điểm du lịch sinh thái và du lịch mạo hiểm. Họ tới đây để thám hiểm hang động, leo núi và tham quan các di chỉ khảo cổ được phát lộ.

Tuy nhiên, sự phát triển của du lịch tại Pang Mapha đã làm nảy sinh nhiều vấn đề. Phần lớn các địa điểm khảo cổ là các khu mộ táng, các địa điểm chế tác đồ đá, các địa điểm có thạch họa và các phế tích. Một số bộ tộc thiểu số (chẳng hạn người Lahu đen ở làng Jabo) tin rằng các vị thần linh của bộ tộc ngự trị tại các địa điểm này, đặc biệt là tại các khu mộ táng - nơi có các quan tài bằng thân cây. Vài năm trước, một số cộng đồng đã không cho phép các nhà khảo cổ làm việc tại những địa điểm trong làng của họ, bởi họ sợ rằng dân làng sẽ có người bị chết. Tuy nhiên, thái độ này đang thay đổi nhanh chóng do ảnh hưởng của du lịch.

“Đầu tiên, chúng tôi phải lôi kéo sự tham gia của cộng đồng” - TS Rasmi Shoocongdep (Thái Lan) nhớ lại. “Chúng tôi họp rất nhiều cuộc họp với dân làng, lấy ý kiến của họ, cùng họ suy nghĩ về cách quản lý các địa điểm này. Chúng tôi lấy ý kiến phản hồi của họ về các quá trình bảo tồn và trưng bày cũng như việc phát triển địa điểm này thành điểm du lịch. Sau chúng tôi xác định được các nhóm người quan tâm đến dự án của chúng tôi tuyển dụng trẻ em, giáo viên và một số người lớn làm việc cùng và trong giai đoạn tiếp theo, các mô hình, phục dựng được thực hiện, từ cảnh quan, đến hàng rào, thanh chắn. Tre và nguyên liệu địa phương được sử dụng trong xây dựng thiết kế các khu trưng bày. Việc phục dựng cơ bản các di vật và các hạng mục khai quật do nhóm dự án đảm nhận. Như thế, chúng tôi đã có một khu bảo tàng trưng bày riêng” - TS Rasmi nói.

Giờ đây, Pang Mapha đã trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn với du khách, còn bảo vệ di sản khảo cổ trở thành điều người dân luôn tâm niệm, tự hào. Họ đã yêu di sản của mình hơn sau khi hiểu thêm về nó và càng yêu hơn nữa khi sự tồn tại của di sản mang lại cho họ ổn định kinh tế. Khảo cổ học cộng đồng ở Pang Mapha đã phát huy giá trị của mình.

Khảo cổ học cộng đồng ở Việt Nam

“Khi chúng tôi đến Bạch Đằng khai quật những cọc gỗ trong trận chiến Bạch Đằng năm xưa, rất nhiều người đã đến. Họ giúp đỡ chúng tôi đào, người già thì ngồi hát và kể rất nhiều chuyện về những sự tích liên quan đến bãi cọc. Có những câu chuyện đã trở thành bài hát nói. Và điều quan trọng, sau những cuộc trò chuyện như thế, họ càng tự  hào về bãi cọc hơn. Khi chúng tôi đi khỏi, đã có những người đến, hỏi mua cọc gỗ với giá hàng triệu đồng  mỗi cọc. Nhưng người dân cương quyết không bán và bảo vệ bãi cọc đến cùng. Điều đó là gì nếu không là khảo cổ học cộng đồng” - TS Lê Thị Liên (Viện Khảo cổ) “bật mí”.

Có nghĩa là, khảo cổ học cộng đồng không phải điều quá xa vời. “Ở góc độ giáo dục, tinh thần khảo cổ học cộng đồng cũng được phản ánh trong những bài viết về khảo cổ học trên báo chí VN, nhất là những năm gần đây, những bộ phim về phổ biến kiến thức văn hoá khảo cổ, hay vấn đề khảo cổ do VTV2 và một số đài địa phương thực hiện, phổ biến. Tuy vậy, với tư cách là một chuyên ngành của khảo cổ học với phương pháp, chiến lược và đường hướng phát triển riêng, thì khảo cổ học cộng đồng ở VN chỉ mới hình thành” - PGS-TS Lâm Thị Mỹ Dung nói.
Chính vì thế, theo bà Dung, khó khăn của chúng ta nằm ở những điểm như: Chưa có chuyên gia về lĩnh vực này, chưa xác định được chiến lược thực hiện, chưa có những đảm bảo vững chắc về pháp lý và thực sự tất cả chúng ta - cả cộng đồng các nhà khảo cổ - chưa nhận thức được tầm quan trọng của khảo cổ học cộng đồng.

Và cũng vì thế, giáo dục trở thành điều quan trọng trong phát triển khảo cổ học cộng đồng. “Trong những workshop của trẻ em, các em được cung cấp những dữ liệu khảo cổ và được yêu cầu xâu chuỗi rồi kể chúng thành những câu chuyện” - TS Rasmi chia sẻ.

TS Phạm Minh Huyền (Viện Khảo cổ) cũng cho rằng, việc đưa giáo dục khảo cổ học vào chương trình ngoại khoá, chính khoá cho học sinh phổ thông không quá phức tạp mà còn giúp các em yêu lịch sử hơn. Về điều này, TS Kwon Sujin - đại diện Quỹ Văn hoá - giáo dục Toyota - cho biết: “Là một tổ chức đã 30 năm hoạt động vì các di sản văn hoá, tài trợ các dự án văn hoá, chúng tôi sẵn sàng cung cấp kinh phí cho dự án giáo dục khảo cổ học cộng đồng tại VN. Đề nghị các bạn gửi sớm hồ sơ để quỹ có thể xét duyệt hỗ trợ cho năm tới”.

Khảo cổ học (KCH) cộng đồng có thể được hiểu một cách đơn giản là KCH của mọi người, dành cho mọi người, bằng nhiều biện pháp và cách thức đơn giản dễ hiểu, dễ tiếp nhận để đẩy mạnh sự tương tác giữa người nghiên cứu khảo cổ với công chúng và phổ biến kiến thức khảo cổ cho mọi người. KCHCĐ nỗ lực phục vụ cộng đồng bằng cách mở rộng sự tiếp cận của họ với tri thức khảo cổ và khuyến khích sự tham gia của người dân vào những nghiên cứu, bảo tồn khảo cổ học và phát huy giá trị khảo cổ địa phương.

• 27/01/2011 11:09 - Giới thiệu chùa Chiền Viện, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 14/01/2011 09:48 - Thư chúc mừng hội thảo Khảo cổ học cộng đồng của Nguyên Chủ tịch Nước Trần Đức Lương
• 10/01/2011 10:47 - Hà Tĩnh phát hiện xương hoá thạch khủng long?
• 31/12/2010 11:12 - Quảng Ngãi: Phát hiện bộ sinh thực khí Chămpa cổ
• 31/12/2010 11:08 - Khu di tích lò-mộ bằng đất nung đầu tiên ở Việt Nam

• 16/12/2010 11:20 - Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần
• 16/12/2010 11:12 - Nghệ An: Phát hiện cổ vật Chăm tại Quỳ Hợp
• 16/12/2010 11:08 - Thanh Hóa: Phát hiện nhiều di vật và kiến trúc cổ tại thành nhà Hồ
• 16/12/2010 11:07 - Phát hiện dấu tích người nguyên thủy ở Hà Giang
• 10/12/2010 16:14 - Di vật khảo cổ Việt Nam sẽ... "xuất ngoại"

Trên hai  mặt  của  các miếng này được chạm khắc những hình tượng khá độc đáo như hình tháp Chăm, hình chữ viết dạng Sanskrit, đặc biệt  trong đó có một miếng có hình tượng thần Ga Jasimha (đầu voi, mình ngựa), đây là linh vật lưỡng hợp  trong tôn giáo khá phổ  biến trong nghệ thuật  điêu khắc của  người  Chăm.

Hiện  những cổ vật này vẫn đang được ông Biển cất giữ cẩn thận, rất cần cơ quan chuyên môn khảo cứu và xác định.

• 10/01/2011 10:47 - Hà Tĩnh phát hiện xương hoá thạch khủng long?
• 31/12/2010 11:12 - Quảng Ngãi: Phát hiện bộ sinh thực khí Chămpa cổ
• 31/12/2010 11:08 - Khu di tích lò-mộ bằng đất nung đầu tiên ở Việt Nam
• 27/12/2010 09:51 - Khảo cổ học cộng đồng: Xu hướng mới bảo tồn di sản
• 16/12/2010 11:20 - Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần

• 16/12/2010 11:08 - Thanh Hóa: Phát hiện nhiều di vật và kiến trúc cổ tại thành nhà Hồ
• 16/12/2010 11:07 - Phát hiện dấu tích người nguyên thủy ở Hà Giang
• 10/12/2010 16:14 - Di vật khảo cổ Việt Nam sẽ... "xuất ngoại"
• 10/12/2010 11:06 - Tứ trấn Thăng Long
• 10/12/2010 11:04 - Tìm thấy nhiều di vật của người tiền sử ở Cao Bằng

Trung tâm bảo tồn di sản thành nhà Hồ phối hợp với Viện khảo cổ học thực hiện cuộc thăm dò, khai quật khảo cổ học tại khu vực Thành nội và La thành, nằm trong khu di sản thành nhà Hồ. Sau hơn hai tháng đã phát lộ nhiều di vật và vết tích kiến trúc cổ.
 
Những vết tích kiến trúc được phát hiện trong khu vực khai quật thuộc thời Trần, thời Hồ và thời Lê như: Sân lát gạch, các trụ chân tảng bằng đá được làm trên cơ sở sử dụng lại vật liệu kiến trúc của thời Hồ.

Tại khu vực Thành nội, sau khi khai quật xuống độ sâu 2m tính từ lớp mặt, các nhà khảo cổ còn tìm thấy vết tích rãnh thoát nước thời Hồ. Đặc biệt, tại hố khai quật số 2, góc Đông Nam khu vực trên diện tích 50m2, các nhà khảo cổ phát hiện hàng đá kè nền với chiều dài xuất lộ là 10m và còn ăn sâu vào hai vách phía Tây và phía Đông hố khai quật. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn thấy xuất lộ hàng gạch lát nền thời Hồ với những viên gạch vuông, kích thước 50 x 8cm.

Còn tại khu vực La thành, sau khi bóc các lớp đất ở độ sâu 4,5m từ lớp mặt trở xuống, các nhà khảo cổ đã xác định được bảy lớp đất cấu tạo nên La thành, chủ yếu là những lớp đất sét màu vàng, ít tạp chất nên có độ dẻo và độ gắn kết rất cao.

Theo ông Đỗ Quang Trọng, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản thành Nhà Hồ cho biết, sau hơn hai tháng thực hiện, đến nay cuộc thăm dò, khai quật trong hai khu vực trên đã hoàn thành sơ bộ.

Đây là những cơ sở quan trọng giúp các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý để có được các thông tin chính xác trong việc nghiên cứu và bảo tồn di sản thành nhà Hồ trong quá trình đề cử Di sản văn hóa thế giới.

• 31/12/2010 11:12 - Quảng Ngãi: Phát hiện bộ sinh thực khí Chămpa cổ
• 31/12/2010 11:08 - Khu di tích lò-mộ bằng đất nung đầu tiên ở Việt Nam
• 27/12/2010 09:51 - Khảo cổ học cộng đồng: Xu hướng mới bảo tồn di sản
• 16/12/2010 11:20 - Quảng Ninh: Phát hiện mộ cổ triều Trần
• 16/12/2010 11:12 - Nghệ An: Phát hiện cổ vật Chăm tại Quỳ Hợp

• 16/12/2010 11:07 - Phát hiện dấu tích người nguyên thủy ở Hà Giang
• 10/12/2010 16:14 - Di vật khảo cổ Việt Nam sẽ... "xuất ngoại"
• 10/12/2010 11:06 - Tứ trấn Thăng Long
• 10/12/2010 11:04 - Tìm thấy nhiều di vật của người tiền sử ở Cao Bằng
• 10/12/2010 11:04 - Hạt gạo cháy trong khu khai quật khảo cổ Thành Dền có niên đại 3000 năm