Công xưởng đồng 6,500 tuổi được phát hiện ở Beer Sheva, Sa mạc Negev

Một nghiên cứu mới của Đại học Tel Aviv và Cơ quan Cổ vật Israel cho thấy một công xưởng luyện đồng đã từng hoạt động ở Neveh Noy -khu vực lân cận của Beer Sheva, thủ đô của  Negev. Nghiên cứu này được thực hiện trong nhiều năm, từ năm 2017 tại Beer Sheva khi công xưởng lần đầu tiên được phát hiện trong cuộc khai quật chữa cháy của Cơ quan Cổ vật Israel để bảo vệ các cổ vật bị đe dọa.
   
Nghiên cứu mới trên cũng cho thấy di chỉ này có thể đã  tạo ra việc sử dụng lần đầu tiên trên thế giới một bộ máy mang tính cách mạng: lò nung. Nghiên cứu được thực hiện bởi Giáo sư Erez Ben-Yosef, Dana Ackerfeld và Omri Yagel thuộc Khoa Khảo cổ học Jacob M. Alkow và các nền văn minh Cận Đông cổ  tại Đại học Tel Aviv, cùng Tiến sĩ Yael Abadi-Reiss, Talia Abulafia, và Dmitry Yegorov của Cơ quan Cổ vật Israel và Tiến sĩ Yehudit Harlavan thuộc Cơ quan Khảo sát Địa chất Israel. Các kết quả nghiên cứu đã được công bố trực tuyến trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học:  Các Báo cáo.
 
 
Theo bà Abulafia, Chủ trì cuộc khai quật, đại diện cho Cơ quan Quản lý Cổ vật Israel:  "Cuộc khai quật đã tiết lộ bằng chứng về sản xuất trong nước từ thời kỳ Đồng Đá (Chalcolithic period), khoảng 6.500 năm trước. Những phát hiện đáng ngạc nhiên này bao gồm một xưởng nhỏ để luyện đồng với các mảnh lò nung - một bộ phận gắn nhỏ bằng thiếc trong đó quặng đồng được nấu chảy - cũng như rất nhiều xỉ đồng. "
 
 
Mặc dù việc gia công kim loại đã có bằng chứng trong thời kỳ Đồng Đá, nhưng các công cụ sử dụng này vẫn được làm bằng đá. (Bản thân từ "chalcolithic"  kết hợp của các từ Hy Lạp có nghĩa là "đồng" và "đá".) Phân tích các đồng vị của tàn tích quặng trong các mảnh lò cho thấy quặng thô được đưa đến vùng lân cận Neveh Noy từ Wadi Faynan , thuộc Jordan ngày nay, cách Beer Sheva hơn 100 km.
Trong thời kỳ Đồng Đá, khi đồng lần đầu tiên được tinh chế, quá trình này được thực hiện ở xa các mỏ, không giống như mô hình lịch sử phổ biến: các lò được xây dựng gần các mỏ vì do tính kinh tế và thực tiễn. Các nhà khoa học đưa ra giả thuyết rằng nguyên nhân là do việc bảo mật bí mật công nghệ.
 
 
"Điều quan trọng để hiểu rằng việc tinh luyện đồng là công nghệ cao của thời kỳ đó. Không có công nghệ nào phức tạp hơn công nghệ này trong toàn bộ thế giới cổ đại", GS Ben-Yosef nói. "Ném những cục quặng vào lửa sẽ khiến bạn chẳng đi đến đâu. Bạn cần có kiến thức nhất định để xây dựng những lò nung đặc biệt có thể đạt nhiệt độ rất cao trong khi vẫn duy trì mức oxy thấp."
 
 
 

Giáo sư Ben-Yosef lưu ý rằng khảo cổ khu vực Israel cho thấy bằng chứng của nền văn hóa Ghassulian. Văn hóa này được đặt tên cho Tulaylat al-Ghassul, địa điểm khảo cổ ở Jordan, nơi nền văn hóa lần đầu tiên được xác định. Nền văn hóa này, trải dài khắp khu vực từ Thung lũng Beer Sheva đến miền nam Lebanon ngày nay, rất khác lạ đối với những thành tựu nghệ thuật và các đồ tuỳ táng, là bằng chứng bởi những hiện vật bằng đồng được phát hiện tại Nahal Mishmar và hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Israel ở Jerusalem.

                                        
                                                         Xỉ đồng được tìm thấy tại cuộc khai quật Neveh Noy ( Ảnh: Anat Rasiuk, Israel Antiquities Authority]

Theo Giáo sư Ben-Yosef, những người sống trong khu vực mỏ đồng này đã giao thương với các thành viên của nền văn hóa Ghassulian từ Beer Sheva và bán quặng cho họ, nhưng bản thân họ không có khả năng sản xuất công nghệ này. Ngay cả trong số các khu định cư Ghassulian dọc theo Wadi Beer Sheva, đồng đã được tinh chế bởi các chuyên gia trong các xưởng chuyên biệt. Một phân tích hóa học về tàn tích chỉ ra rằng mỗi phân xưởng đều có "công thức" đặc biệt riêng, không chia sẻ với các đối thủ cạnh tranh. Dường như trong giai đoạn đó, Wadi Beer Sheva có nhiều nước quanh năm, tạo nên vị trí thuận lợi cho việc nấu chảy đồng, ở đó các lò nung và các thiết bị khác được làm bằng đất sét.
Giáo sư Ben-Yosef lưu ý thêm rằng, ngay cả trong các khu định cư thời kỳ Đồng Đá sở hữu cả công cụ bằng đá và đồng, bí mật của kim loại có ánh kim vẫn được nắm giữ bởi rất ít thành viên của một tầng lớp ưu tú. "Vào đầu cuộc cách mạng luyện kim, bí mật về gia công kim loại được các chuyên gia giữ kín. Trên khắp thế giới, chúng tôi thấy các khu của thợ kim loại trong các khu định cư thời Chalcolithic, giống như khu phố mà chúng tôi tìm thấy ở Beer Sheva."
 
Nghiên cứu đã thảo luận câu hỏi về mức độ xã hội này đã được phân cấp hay phân tầng xã hội, vì xã hội chưa được đô thị hóa. Các nhà khoa học cho rằng những phát hiện từ Neveh Noy củng cố giả thuyết về sự phân tầng xã hội. Xã hội dường như bao gồm một tầng lớp ưu tú được xác định rõ ràng sở hữu chuyên môn và bí mật nghề nghiệp, họ bảo tồn sức mạnh của mình bằng cách trở thành nguồn độc quyền cho đồng ánh kim. Các hiện vật bằng đồng không được tạo ra để sử dụng, thay vào đó phục vụ một số mục đích nghi lễ và do đó có giá trị biểu trưng. Ví dụ, chiếc rìu đồng không được dùng làm rìu. Đó là một vật thể nghệ thuật và / hoặc tiêu biểu được mô phỏng theo đường nét của một chiếc rìu đá. Các đồ vật bằng đồng có lẽ được sử dụng trong các nghi lễ trong khi các đồ vật hàng ngày được sử dụng tiếp tục làm bằng đá.
 
                                                                      Đại học Tel Aviv thí nghiệm  để tái hiện  công nghệ nấu chảy đồng 6.500 năm tuổi ở Beersheba, June 25, 2020
                                                                           (Ảnh: Central Timna Valley Project]

Giáo sư Ben-Yosef cho biết: “Vào giai đoạn đầu tiên của quá trình sản xuất đồng của con người, các nồi nấu kim loại được sử dụng nhiều hơn lò nung”. "Chiếc bình gốm nhỏ này, trông giống như một cái chậu hoa, được làm bằng đất sét. Nó là một dạng lò than di động . Đây, tại  công xưởng Neveh Noy  được phát hiện bởi Cơ quan Cổ vật Israel, chúng tôi thấy rằng công nghệ này được xây dựng trên những lò luyện thật. Điều này cung cấp bằng chứng rất sớm về việc sử dụng lò trong luyện kim,  đồng thời tăng  khả năng đó là lò đã được phát minh ở vùng này.
 
GS. Ben-Yosef tiếp tục , “Cũng có thể lò nung được phát minh ở nơi khác, trực tiếp từ luyện kim dựa trên nồi nấu kim loại, bởi vì một số nhà khoa học coi những lò nung ban đầu không hơn gì những nồi nấu kim loại lớn được chôn trong đất, “ Cuộc tranh luận sẽ chỉ được giải quyết bằng những phát hiện trong tương lai, nhưng chắc chắn rằng Beer Sheva cổ đại đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc cách mạng kim loại toàn cầu và vào thiên niên kỷ thứ năm trước Công nguyên, thành phố này là trung tâm kĩ nghệ cho cả khu vực này. "
 
 Người dịch: Minh Trần


Nguồn tham khảo 
https://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/2020/10/6500-year-old-copper-workshop-uncovered.html
 

Source: American Friends of Tel Aviv University [October 05, 2020]