Khí hậu định hình hành trình đầu tiên của con người như thế nào: Những hiểu biết sâu sắc từ giữa Pleistocene.
Những thay đổi khí hậu cổ đại đã tạo ra những con đường mới và những bước tiến trong quá trình tiến hóa đầu tiên của con người.
Khi nghĩ về quá trình tiến hóa của con người, chúng ta dễ dàng tập trung vào các cột mốc sinh học—công cụ, lửa và sự xuất hiện của Homo sapiens. Nhưng nếu câu chuyện về hành trình của tổ tiên loài người trên khắp thế giới được viết nên bởi môi trường thì sẽ như thế nào? Một nghiên cứu gần đây, "Sự khô cằn giữa kỷ Pleistocene và sự thay đổi cảnh quan thúc đẩy sự phân tán của loài người khu vực Palearctic" khám phá cách những thay đổi sâu rộng của khí hậu trong suốt giai đoạn giữa Pleistocene (khoảng 1,25–0,7 triệu năm trước) đã định hình nên cảnh quan của khu vực Âu Á và, ngược lại , định hướng cho những cuộc di cư đầu tiên của con người.
Bước ngoặt trong khí hậu Trái đất và lịch sử loài người
Sự chuyển đổi khí hậu giai đoạn giữa Pleistocene (MPT) đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong các chu kỳ băng hà của Trái đất, chuyển từ mô hình các kỷ băng hà kéo dài 41.000 năm sang các chu kỳ dài hơn nhiều là 100.000 năm. Sự thay đổi này đã mang lại sự làm mát đáng kể, khô cằn rõ rệt hơn và sự biến đổi của các hệ sinh thái. Những khu rừng trước đây bao phủ phần lớn lục địa Á-Âu đã nhường chỗ cho đồng cỏ rộng mở, sa mạc và đồng bằng đất hoàng thổ (bùn lắng do gió thổi).
Tại sao điều này lại quan trọng đối với quá trình tiến hóa của loài người? Những môi trường sống thay đổi này đặt ra cả thách thức và cơ hội cho con người thời kỳ đầu (hominin). Nghiên cứu nhấn mạnh rằng những áp lực môi trường này có thể đã thúc đẩy tổ tiên của chúng ta khám phá những vùng đất mới, thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt hơn và đổi mới theo những cách sẽ định hình sự sống còn của họ.
EASM và EAWM lần lượt biểu diễn gió mùa mùa hè và mùa đông Đông Á. Các ngôi sao màu đỏ chỉ ra vị trí của các dãy hoàng thổ cuối thế Pliocen từ lưu vực Tarim và Tajikistan. KMD và CHM: Karamaidan (nghiên cứu này) và các phần hoàng thổ Chashmanigar từ phía nam Tajikistan. Các vòng tròn đặc màu đỏ biểu diễn sự phân bố không gian của các hồ sơ đồng vị cacbon được tham chiếu trong văn bản. Các vòng tròn đặc màu xanh biểu diễn sự phân bố không gian của các hồ sơ phấn hoa ở Âu Á. LN: Trầm tích hồ Lop Nor ở lưu vực Tarim. SG-1 và SG-3: Các lõi khoan trầm tích hồ từ phía tây lưu vực Qaidam. JY: Các trầm tích hang động Jinyuan từ bán đảo Liêu Đông. CP và NHW: Trầm tích sông-hồ từ đồng bằng Bắc Kinh và lưu vực Nihewan ở Bắc Trung Quốc. TJ: Lõi Thiên Tân-G3 ở đồng bằng Bắc Trung Quốc. DP02: Lõi khoan sa mạc Badain Jaran. CZ: Trầm tích sông-hồ từ cao nguyên hoàng thổ Trung Quốc (CLP). YY và CN: Các phần đất hoàng thổ Yanyu và Chaona trong CLP. ZG: Các trầm tích hồ từ lưu vực Zoige ở Đông Nam Tây Tạng. TP: Tenaghi Philippon, Hy Lạp
Theo dõi cổ khí hậu qua các trầm tích hoàng thổ
Một trong những khía cạnh hấp dẫn nhất của nghiên cứu nằm ở dữ liệu : các phân tích đồng vị carbon có độ phân giải cao từ các trầm tích hoàng thổ ở Trung Á và tây bắc Trung Quốc. Hoàng thổ, về cơ bản là các hạt mịn được gió mang đi, giống như một hộp thời gian cho các điều kiện môi trường cổ.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi sự chuyển đổi khí hậu giai đoạn giữa Pleitocene tiến triển, mức đồng vị carbon thay đổi đáng kể, phản ánh lượng mưa thấp hơn và thảm thực vật mỏng đi. Ở một số khu vực, lượng mưa giảm tới 200 mm. Đây không chỉ là hiện tượng cục bộ; mà là sự tái cấu trúc hệ sinh thái trên toàn lục địa, tạo ra các môi trường sống mở rộng lớn có lợi cho việc di cư.
Các tác giả lưu ý rằng "Dữ liệu đồng vị carbon cho thấy sự thay đổi giữa thời kỳ Pleistocene độc đáo như thế nào trong việc định hình lại thảm thực vật và môi trường sống trên khắp khu vực Âu Á".
Cảnh quan định hình hành trình
Cùng với biến đổi khí hậu là những biến đổi địa chất. Các con sông tạo ra các kênh đào sâu hơn, tạo thành các ruộng bậc thang vừa là thách thức vừa là đường sống cho con người thời kỳ đầu. Sự mở rộng của cảnh quan sa mạc-hoàng thổ đã tạo ra các rào cản nhưng cũng là các con đường, dẫn dắt người hominin vào các hành lang di cư cụ thể.
Ví dụ, các vùng sa mạc rộng lớn ở Trung Á, như sa mạc Taklimakan, đã trở thành những nơi cố định trong thời kỳ này. Tuy nhiên, các hệ thống sông như sông Hoàng Hà ở tây bắc Trung Quốc cũng mở rộng, cung cấp nước ngọt và tài nguyên, vốn rất quan trọng cho sự sống còn của con người.
Đổi mới trước sự thay đổi
Những điều kiện khắc nghiệt của thời kỳ giữa Pleistocene không chỉ liên quan đến sự sống còn mà còn là chất xúc tác cho sự đổi mới. Nghiên cứu này liên kết thời kỳ biến động môi trường này với những tiến bộ công nghệ đáng kể, bao gồm các công cụ Acheulean, đặc trưng bởi rìu cầm tay và các dụng cụ cắt khác. Những công cụ đó phổ biến khắp Âu Á trong thời kỳ này, phản ánh khả năng thích nghi và sự khéo léo của các loài người.
Điều thú vị là bằng chứng khảo cổ học cho thấy sự hiện diện của con người ở một số khu vực nhất định, như Trung Á, tăng lên và giảm đi tùy thuộc vào điều kiện khí hậu. "Cánh cửa cơ hội" do các thời kỳ gian băng mang lại cho phép các loài người di chuyển và định cư tạm thời ở các vùng lãnh thổ mới.
Nguồn tham khảo: https://www.anthropology.net/p/how-climate-shaped-early-human-journeys
Người dich: MT
Khi nghĩ về quá trình tiến hóa của con người, chúng ta dễ dàng tập trung vào các cột mốc sinh học—công cụ, lửa và sự xuất hiện của Homo sapiens. Nhưng nếu câu chuyện về hành trình của tổ tiên loài người trên khắp thế giới được viết nên bởi môi trường thì sẽ như thế nào? Một nghiên cứu gần đây, "Sự khô cằn giữa kỷ Pleistocene và sự thay đổi cảnh quan thúc đẩy sự phân tán của loài người khu vực Palearctic" khám phá cách những thay đổi sâu rộng của khí hậu trong suốt giai đoạn giữa Pleistocene (khoảng 1,25–0,7 triệu năm trước) đã định hình nên cảnh quan của khu vực Âu Á và, ngược lại , định hướng cho những cuộc di cư đầu tiên của con người.
Bước ngoặt trong khí hậu Trái đất và lịch sử loài người
Sự chuyển đổi khí hậu giai đoạn giữa Pleistocene (MPT) đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong các chu kỳ băng hà của Trái đất, chuyển từ mô hình các kỷ băng hà kéo dài 41.000 năm sang các chu kỳ dài hơn nhiều là 100.000 năm. Sự thay đổi này đã mang lại sự làm mát đáng kể, khô cằn rõ rệt hơn và sự biến đổi của các hệ sinh thái. Những khu rừng trước đây bao phủ phần lớn lục địa Á-Âu đã nhường chỗ cho đồng cỏ rộng mở, sa mạc và đồng bằng đất hoàng thổ (bùn lắng do gió thổi).
Tại sao điều này lại quan trọng đối với quá trình tiến hóa của loài người? Những môi trường sống thay đổi này đặt ra cả thách thức và cơ hội cho con người thời kỳ đầu (hominin). Nghiên cứu nhấn mạnh rằng những áp lực môi trường này có thể đã thúc đẩy tổ tiên của chúng ta khám phá những vùng đất mới, thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt hơn và đổi mới theo những cách sẽ định hình sự sống còn của họ.
EASM và EAWM lần lượt biểu diễn gió mùa mùa hè và mùa đông Đông Á. Các ngôi sao màu đỏ chỉ ra vị trí của các dãy hoàng thổ cuối thế Pliocen từ lưu vực Tarim và Tajikistan. KMD và CHM: Karamaidan (nghiên cứu này) và các phần hoàng thổ Chashmanigar từ phía nam Tajikistan. Các vòng tròn đặc màu đỏ biểu diễn sự phân bố không gian của các hồ sơ đồng vị cacbon được tham chiếu trong văn bản. Các vòng tròn đặc màu xanh biểu diễn sự phân bố không gian của các hồ sơ phấn hoa ở Âu Á. LN: Trầm tích hồ Lop Nor ở lưu vực Tarim. SG-1 và SG-3: Các lõi khoan trầm tích hồ từ phía tây lưu vực Qaidam. JY: Các trầm tích hang động Jinyuan từ bán đảo Liêu Đông. CP và NHW: Trầm tích sông-hồ từ đồng bằng Bắc Kinh và lưu vực Nihewan ở Bắc Trung Quốc. TJ: Lõi Thiên Tân-G3 ở đồng bằng Bắc Trung Quốc. DP02: Lõi khoan sa mạc Badain Jaran. CZ: Trầm tích sông-hồ từ cao nguyên hoàng thổ Trung Quốc (CLP). YY và CN: Các phần đất hoàng thổ Yanyu và Chaona trong CLP. ZG: Các trầm tích hồ từ lưu vực Zoige ở Đông Nam Tây Tạng. TP: Tenaghi Philippon, Hy Lạp
Theo dõi cổ khí hậu qua các trầm tích hoàng thổ
Một trong những khía cạnh hấp dẫn nhất của nghiên cứu nằm ở dữ liệu : các phân tích đồng vị carbon có độ phân giải cao từ các trầm tích hoàng thổ ở Trung Á và tây bắc Trung Quốc. Hoàng thổ, về cơ bản là các hạt mịn được gió mang đi, giống như một hộp thời gian cho các điều kiện môi trường cổ.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi sự chuyển đổi khí hậu giai đoạn giữa Pleitocene tiến triển, mức đồng vị carbon thay đổi đáng kể, phản ánh lượng mưa thấp hơn và thảm thực vật mỏng đi. Ở một số khu vực, lượng mưa giảm tới 200 mm. Đây không chỉ là hiện tượng cục bộ; mà là sự tái cấu trúc hệ sinh thái trên toàn lục địa, tạo ra các môi trường sống mở rộng lớn có lợi cho việc di cư.
Các tác giả lưu ý rằng "Dữ liệu đồng vị carbon cho thấy sự thay đổi giữa thời kỳ Pleistocene độc đáo như thế nào trong việc định hình lại thảm thực vật và môi trường sống trên khắp khu vực Âu Á".
Cảnh quan định hình hành trình
Cùng với biến đổi khí hậu là những biến đổi địa chất. Các con sông tạo ra các kênh đào sâu hơn, tạo thành các ruộng bậc thang vừa là thách thức vừa là đường sống cho con người thời kỳ đầu. Sự mở rộng của cảnh quan sa mạc-hoàng thổ đã tạo ra các rào cản nhưng cũng là các con đường, dẫn dắt người hominin vào các hành lang di cư cụ thể.
Ví dụ, các vùng sa mạc rộng lớn ở Trung Á, như sa mạc Taklimakan, đã trở thành những nơi cố định trong thời kỳ này. Tuy nhiên, các hệ thống sông như sông Hoàng Hà ở tây bắc Trung Quốc cũng mở rộng, cung cấp nước ngọt và tài nguyên, vốn rất quan trọng cho sự sống còn của con người.
Đổi mới trước sự thay đổi
Những điều kiện khắc nghiệt của thời kỳ giữa Pleistocene không chỉ liên quan đến sự sống còn mà còn là chất xúc tác cho sự đổi mới. Nghiên cứu này liên kết thời kỳ biến động môi trường này với những tiến bộ công nghệ đáng kể, bao gồm các công cụ Acheulean, đặc trưng bởi rìu cầm tay và các dụng cụ cắt khác. Những công cụ đó phổ biến khắp Âu Á trong thời kỳ này, phản ánh khả năng thích nghi và sự khéo léo của các loài người.
Điều thú vị là bằng chứng khảo cổ học cho thấy sự hiện diện của con người ở một số khu vực nhất định, như Trung Á, tăng lên và giảm đi tùy thuộc vào điều kiện khí hậu. "Cánh cửa cơ hội" do các thời kỳ gian băng mang lại cho phép các loài người di chuyển và định cư tạm thời ở các vùng lãnh thổ mới.
Nguồn tham khảo: https://www.anthropology.net/p/how-climate-shaped-early-human-journeys
Người dich: MT
Thông báo
Thứ tư, 12 Tháng 6 2024- 09:59
Thứ bảy, 27 Tháng 5 2023- 14:12
Thứ hai, 06 Tháng 6 2022- 10:10
Thứ tư, 23 Tháng 3 2022- 14:57
Thứ ba, 07 Tháng 9 2021- 16:38
Thư viện
- Tác giả: Viện Khảo cổ học
- Nhà xb: Khoa học xã hội - 2024
- Số trang: 1358tr
- Khổ: 19x27cm
- Tác giả: Trương Khởi Chi (Chủ biên)
- Nhà xuất bản: Đại học Quốc gia Hà Nội
- Năm xb: 2021
- Khổ sách: 16 x 24
- Số trang: 661 trang
- Tác giả: Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa
- Nhà xuất bản: Thanh Hóa – 2020
- Số trang: 212 tr
- Khổ sách: 21 x 29,7cm
- Tác giả:
GS.TS. Nguyễn Hữu Minh
PGS.TS. Phan Thị Mai Hương
PGS.TS. Vũ Thị Thanh Hương
PGS.TS. Vũ Mạnh Lợi
- Năm xuất bản: ...
- Tác giả: Paul Ory
- Người dịch: Phạm Văn Tuân
- Nhà xb: Dân Trí, 2019
- Khổ: 14 x 20,5
- Số trang: 164tr
- Tác giả :TS.Trần Thị Phương Hoa (Chủ biên), Viện sử học
- Năm xuất bản: 2023
- Số trang: 432tr
- Tác giả: Viện KHXH vùng Nam Bộ
- Năm xuất bản: 2023
- Nhà xb:Lao Động
- Số trang: 500
- Tác giả : TS. Lý Hoàng Mai (Chủ biên)
- Năm xuất bản: 2022
- Số trang: 244
Tạp chí
Phần 3: KCH sơ sử và nhà nước sớm
Khảo cổ học số 2/2024
Khảo cổ học số 1/2024
Khảo cổ học số 1/2024
Huyện Hoàng Su Phì và Xín Mần nằm ở phía tây tỉnh Hà Giang, cách thành phố Hà Giang 100 - 150 km về phía tây; phía bắc giáp tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, phía tây giáp tỉnh Lào Cai, phía đông giáp huyện Vị Xuyên và huyện Bắc Quang, phía nam giáp huyện Quang Bình.
Phần 2: Khảo cổ học Tiền sử
Phần 1: Vấn đề chung
Tin tức khác
06 Th12 2024 10:30
04 Th12 2024 17:52
15 Th11 2024 16:09
15 Th11 2024 14:46
08 Th11 2024 17:00
08 Th11 2024 15:34
Copyright © 2016 by khaocohoc.gov.vn.
Thiết kế bởi VINNO
Tổng số lượt truy cập: 9137544
Số người đang online: 14