Cán bộ Viện Khảo cổ học tại buổi khai trương trưng bày
Tiến sĩ Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam thông tin về các nội dung trưng bày gồm:
1. Các ấn phẩm tiêu biểu: Hàng nghìn bài báo đăng trên gần 300 số tạp chí Khảo cổ học có chất lượng được công chúng và giới khoa học đánh giá cao.Cùng đó, hệ thống sách có giá trị khoa học cao cũng đã được in ấn vừa phục vụ việc quảng bá Di sản vừa phục vụ tốt công tác nghiên cứu khoa học. Tiêu biểu là các cuốn sách lớn như Hùng Vương dựng nước (4 tập), Trống đồng Đông Sơn, Văn hóa Đông Sơn ở Việt Nam, Khảo cổ học Việt Nam (3 tập), Hoàng thành Thăng Long, Hoàng thành Thăng Long - Lịch sử nghìn năm từ lòng đất, Thành Nhà Hồ… và hàng trăm đầu sách của các cán bộ nghiên cứu khảo cổ học. Trong số đó, cụm công trình Khảo cổ học Tiền sử và Sơ sử Việt Nam của GS. Phạm Huy Thông, Theo dấu các nền văn hóa cổ của GS. Hà Văn Tấn đã được Nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh. Sách Hoàng thành Thăng Long năm 2008 do PGS.TS. Tống Trung Tín chủ biên được sử dụng làm quà tặng cho các nguyên thủ Hội nghị APEC của Nhà nước….
2. Phiên bản trống đồng Đông Sơn: là kết quả 02 đề tài nghiên cứu cấp Cơ sở năm 2015 và 2022 thực hiện bởi các nhà nghiên cứu của Viện Khảo cổ học. Chiếc trống nhỏ được đúc thực nghiệm trống Quảng Chính (Quảng Ninh) theo tỷ lệ 1/1. Hoa văn, kích thước và trọng lượng giống như bản gốc. Chiếc trống lớn được đúc thực nghiệm năm 2015 để nghiên cứu quy trình đúc trống đồng; lấy mẫu hoa văn từ trống đồng Ngọc Lũ I là một trong những chiếc trống nổi tiếng và hoa văn đẹp nhất của trống đồng Đông Sơn. Kết quả đề tài đã đưa ra quy trình đúc trống đồng của văn hoá Đông Sơn và được các nhà nghiên cứu trong nước, quốc tế ủng hộ.
Không gian trưng bày sản phẩm thực nghiệm của Viện Khảo cổ học
3. Lá đề chim phượng: Bảo vật quốc gia ở Hoàng thành Thăng Long, được tìm thấy tại Hố A20 Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu (Ba Đình, Hà Nội) trong địa tầng ổn định, phát lộ cùng với nhiều hiện vật và dấu tích nền móng kiến trúc có niên đại thời Lý, thời Trần thế kỷ XI-XIII. Bảo vật quốc gia “Lá đề chim phượng” là hiện vật được tạo tác hoàn toàn thủ công. Đây là một tác phẩm mỹ thuật hài hòa, tinh mỹ thể hiện sự trau chuốt, tài hoa của các nghệ nhân thời Lý. Đồ án trang trí chim phượng trong lòng lá đề đã thể hiện tính biểu tượng cao nhất, vừa phản ánh giá trị biểu trưng của hoàng gia, vừa phản ảnh giá trị biểu trưng của Phật giáo, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa biểu tượng và triết lý của Phật giáo với biểu trưng uy quyền của hoàng gia.
Theo các nhà nghiên cứu, lá đề chim phượng có thể được trang trí ở chính giữa nóc mái cung điện, bởi quy mô kích thước to lớn và ý nghĩa biểu tượng của hiện vật. Đây là một tư liệu đặc biệt quan trọng cho việc nghiên cứu nghệ thuật, kiến trúc và tư tưởng thời Lý nói riêng và Đại Việt thời Lý-Trần nói chung.
4. Mô hình 3D kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê Sơ: là tòa chính điện quan trọng nhất trong Cấm thành Thăng Long thời Lê Sơ. Kết quả nghiên cứu khảo cổ học đã đóng góp quan trọng và thiết thực trong việc quảng bá hình ảnh di sản Hoàng thành Thăng Long, giúp hình dung rõ ràng hơn, cảm nhận sâu sắc hơn về vẻ đẹp độc đáo, tráng lệ của kiến trúc điện Kính Thiên thời Lê Sơ trong Hoàng cung Thăng Long xưa.
5. Minh họa những phát hiện mới về khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025: là hoạt động khoa học rất có ý nghĩa mang tầm quốc gia và quốc tế, đưa tri thức khảo cổ, lịch sử, di sản văn hóa toàn quốc đến với giới học thuật trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong nghiên cứu, bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Đây là hoạt động nhằm mục đích tôn vinh lịch sử, giới thiệu những thành tựu nổi bật trong quá trình xây dựng, phát triển hơn 70 năm qua, góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, quảng bá hình ảnh Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đổi mới, năng động, hội nhập sâu rộng với quốc tế.
Tin bài: Nguyễn Thơ Đình
