Khai quật di chỉ hang Pắc Tà (Hà Giang)

Thực hiện Quyết định số 1682/QĐ-BVHTTDL của Bộ VHTTDL, từ ngày 25/4 đến 15/5/2017 Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hà Giang tiến hành khai quật di chỉ hang Pắc Tà (xóm Pắc Tà, thôn Lùng Thiềng, xã Minh Tân, huyện Vị Xuyên) với diện tích 36m². Hang có tọa độ địa lý: 22⁰ 55’ 41,2” vĩ Bắc, 104⁰ 55’ 40,9” kinh Đông, cao 331m so với mực nước biển, cao khoảng 150m – 170m so với mực nước suối.

Di chỉ được phát hiện và thám sát năm 2014. Đây là một hang động đá vôi có kích thước lớn, cao 40m, rộng 60m, sâu 140m khô ráo, thoáng mát, là một điều kiện thuận lợi cho cư dân cổ sinh sống. Kết quả khai quật cho thấy tầng văn hóa khá ổn định, dày 0,9m, chứa đựng các dấu tích  thời kỳ cư trú của cư dân cổ. Cấu tạo tầng văn hóa có đặc điểm như sau:
+Lớp mặt (1): lớp văn hóa hiện đại, màu xám tro
+Lớp 2: lớp trầm tích hang động vô sinh, màu vàng nhạt
+Lớp 3: lớp văn hóa, màu xám đen
+Lớp 4: lớp văn hóa, màu vàng nhạt
+Lớp 5: lớp văn hóa, màu xám tro loang lổ
+Lớp 6: lớp trầm tích hang động vô sinh
+Lớp 7: lớp văn hóa, màu nâu đỏ (do ảnh hưởng của lửa)
+Lớp vô sinh dưới cùng: trầm tích hang động

Căn cứ vào tầng văn hóa cho thấy các cư dân cổ ở hang Pắc Tà tiến hành các hoạt động săn bắt và hái lượm, đun nấu trong hang. Trong các lớp văn hóa từ trên xuống dưới đều xuất hiện các dấu tích bếp lửa, trong đó có rất nhiều xương, răng động vật, các loài ốc núi, ốc suối và ốc ruộng. Di vật đá phong phú nhiều loại hình khác nhau, như công cụ hình bầu dục, công cụ mũi nhọn, công cụ rìa dọc, rìa ngang, rìu ngắn, công cụ hình đĩa, cùng với hàng trăm mảnh tước, công cụ mảnh khác nhau. Ngoài ra trong tầng văn hóa còn phát hiện nhiều thỏi cuội có vết mài và các loại cuội nguyên liệu khác nhau, thổ hoàng…

Căn cứ vào loại hình di vật, bước đầu chúng tôi cho rằng di chỉ nằm trong khung niên đại văn hóa Bắc Sơn (6000 -11.000 năm cách ngày nay). Hang Pắc Tà thêm lần nữa khẳng định sự có mặt của người tiền sử trên vùng đất địa đầu tổ quốc, đưa tổng số di tích hang động thời tiền sử ở vùng đất Hà Giang lên con số 5, gồm các di tích: Đán Cúm, Nà Chảo, Khuổi Nấng, Nà Luông.