Người "giàu có" của Bát Tràng

Khi chúng tôi tìm đến nhà, cũng là lúc ông Hồng đang cho mẻ gốm cuối cùng vào lò. Trong cái nắng oi nồng ngày đầu tháng 9, người ông ướt sũng mồ hôi. Đã bước sang tuổi 74, nhưng trông ông vẫn rất nhanh nhẹn.

Ngôi nhà 5 gian hai chái cũ kỹ nằm chênh vênh sát bên bờ sông Hồng, trước cửa là cái sân lát gạch Bát Tràng nâu đỏ đã được phơi kín các loại khuôn gốm, bát, đĩa...

Dẫn chúng tôi ra bờ sông Hồng vào mùa này nước nổi, ông Hồng chỉ tay cho biết, bên kia là bãi ngô ngút ngàn của đất Lĩnh Nam, được phù sa bồi đắp còn bên này là bãi lở Hàm Rồng đang ngày ngày ngậm ngùi ngoạm từng thớ đất của làng, cuốn theo bao di chỉ quý của đất Kim Lan.

“Bây giờ tôi đang sở hữu cả vài hũ tiền Khai nguyên thông bảo, Hoàng tống thông bảo, Thiên phúc chân bảo... Có trong tay hàng nghìn di chỉ gốm, sành thuộc các niên đại từ thế kỷ VII-XVII. Tất cả đều được tôi nhặt nhạnh từ bãi Hàm Rồng đấy!”, ông Hồng hãnh diện khoe.

Trong “Bảo tàng cổ vật mini” của mình ở ngay trong gian buồng chỉ rộng chừng chục mét vuông, ông xếp chật kín các loại đồ gốm cổ, từ đồ gốm thời Đường thế kỷ VIII-IX, thời Trần thế kỷ XIV cho đến các loại đồ gốm thời Lê, Mạc thế kỷ XVI.

Ông Hồng cho biết, mọi việc bắt đầu vào một ngày đầu năm 1996. Hôm ấy, hai ông bà đang cho mẻ gốm ra lò thì nghe mấy đứa cháu kháo nhau chuyện lũ trẻ trong xóm lúc tắm sông nhặt được một hũ tiền xu bằng đồng và đem đi đổi kem. Ông vội vã bỏ dở công việc, chạy theo chị đồng nát để chuộc lại hũ tiền xu, nhưng không tìm được.

Lúc này bọn trẻ vẫn còn chừng 2kg tiền xu, ông đã mua về và mân mê nhìn ngắm những đồng tiền đã hoen gỉ. Bỏ lại đằng sau những cái nhìn lạ lẫm của người dân, ông Hồng vui sướng vì biết rằng, đó là những đồng tiền cổ, có niên đại hàng nghìn năm vô cùng quý giá.

Ông giải thích cho bọn trẻ hiểu được giá trị của những đồng tiền cũ kỹ ấy và dặn trong làng hễ nhặt được những mảnh gốm sứ hay tiền xu nào thì đem đến, ông sẽ cho tiền mua kem, mua kẹo.

Và rồi, bọn trẻ trong làng lại vớt được một hũ tiền đồng mang đến tìm ông, cả thảy cân được 18kg tiền đồng, ông đã mua lại của bọn trẻ.

Chủ nhân của 2.000 cổ vật

Với kinh nghiệm gần 30 năm làm đồ gốm, ông Hồng hiểu rằng, đây là những di chỉ quý giá, nên sau đó, những lúc rảnh rỗi, ông đã âm thầm theo chân lũ trẻ ra bờ sông tìm kiếm, nhặt nhạnh những mảnh gốm vỡ vô hồn kia đem về xếp đầy góc nhà, coi đó như một thú vui.

Rồi một “đoàn khảo cổ” của làng Kim Lan đã được thành lập, dẫn đầu là ông già đầu tóc bạc phơ và theo sau là một lũ nhóc nhí nhố. Ông Hồng vui vì “được đi sưu tầm “lịch sử” của làng, của nước”.

Ông Hồng tự học thêm chữ Hán, tìm đọc sách lịch sử, ông cũng không ngại gian khó đi tìm các văn bản, đồ vật, văn bia ở các đình chùa, miếu mạo để nghiên cứu.

Chúng tôi đã bị hút hồn khi nghe ông say sưa giảng giải về lịch sử, ý nghĩa của các di chỉ, cổ vật và phần nào hiểu được tấm lòng yêu mến, gắn bó của ông đối với những đồng tiền xu, những mảnh gốm sứ và với làng quê, đất nước.

“Trong quá trình hình thành và phát triển, đã có nhiều nền văn hóa của các dân tộc phát triển trên đất Việt. Trong đó, riêng thời đại kim khí ở Việt Nam đã có 3 nền văn hóa là văn hóa Đông Sơn ở phía Bắc, văn hóa Sa Huỳnh ở miền Trung, văn hóa Đồng Nai ở phía Nam. Cổ vật văn hóa Đông Sơn thường được biết đến là đồ đồng và đồ gốm, trong đó nổi tiếng là những chiếc trống đồng loại I và các loại dao găm đồng...”, ông nói.

Hiện nay, ngoài những di vật đã đem tặng cho Viện Bảo tàng lịch sử Việt Nam và Viện Khảo cổ học Việt Nam, ông Hồng vẫn còn sở hữu khoảng trên 2.000 cổ vật. Trong đó, có những di vật cổ quý như bản Ngọc Phả của làng do Nguyễn Bính (Đại học sĩ Viện Đông các Hàn lâm) soạn năm 1472, Phù hương Long Mã (lư hương thân rồng đầu ngựa), tháp nhiều tầng bốn mặt gắn tượng phật… và rất nhiều tiền cổ thuộc nhiều niên đại khác nhau.

Vợ chồng Tiến sỹ Khảo cổ học người Nhật Bản Nishimura Masanari và Noriko đã nhiều lần về Kim Lan, tìm đến nhà ông Hồng để nghiên cứu và làm luận văn về những cổ vật nơi đây. Theo họ, những cổ vật mà ông Hồng đang sở hữu là vô cùng quý giá.

Cũng qua vợ chồng Tiến sỹ người Nhật Bản này, con đường bê tông dài 700m của làng đã được Đại sứ quán Nhật Bản tài trợ xây dựng.

Ông Trương Mạnh Truyền - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Kim Lan cho biết tháng 10 tới, nhà trưng bày cổ vật của xã Kim Lan sẽ được khởi công xây dựng, với tổng mức đầu tư hơn 1 tỷ đồng do vợ chồng Tiến sỹ người Nhật Bản và những “Mạnh Thường Quân” khác tài trợ.

Dự kiến, nhà trưng bày cổ vật sẽ khánh thành vào đầu tháng 10/2010, đúng dịp đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội.

• 26/11/2009 09:59 - Hội nghị thông báo khảo cổ học hàng năm năm 2009 sẽ diễn ra
• 26/11/2009 09:58 - Hội nghị lần thứ 19 của Hội tiền sử Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPPA)
• 26/11/2009 09:57 - Hội thảo về khảo cổ học cộng đồng
• 26/11/2009 09:56 - Hội nghị thông báo những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2009 sắp diễn ra
• 26/11/2009 09:55 - Hội nghị Thông báo khảo cổ học lần thứ 44

• 01/01/1970 07:00 - Bắc Kạn: Phát hiện dấu tích người tiền sử tại Ba Bể